N. B. Dilmurodov

Anatomik atamalar, tana qismlari, tana kesimlari
Darsning maqsadi:
Hayvonlar anatomiyasi fanining o‘rganadigan 
ob’ektlari, tur va zot anatomiyasini mohiyati, anatomik atamalar, bu atamalarni 
veterinariya mutaxassislarini shakllanishidagi o‘rni, hayvon tanasini qismlari, 
kesmalari va yuzalarini o‘rganish.
Ko‘rgazmali materiallar:
rasm, sxema, hayvon gavdasini maketi, tirik 
hayvon, skelet.
Sut emizuvchi hayvonlarning skeleti asosan, suyaklardan, tog‘aylardan, 
bo‘g‘imlar va paylardan tashkil topgan bo‘lib uni o‘q hamda periferik (atrof oyoq) 
bo‘limlarga bo‘lib, o‘rganish qabul qilingan. 
O‘q skeletining tarkibiga bosh skeleti, umurtqa pog‘onasi, bo‘yin, kukrak, 
bel, dumg‘aza va dum umurtqalarini o‘z ichiga oladi. Bosh skeleti o‘q skeletining 
kuchli taraqqiy etgan hamda xususiylashgan qismi hisoblanadi. 
Periferik skeletning tarkibiga oldingi va keyingi oyoq suyaklari kiradi. Hayvon 
tanasidagi organlarning tuzilishini va joylashuvini birmuncha aniq tasavvur qilish 
hamda urganish uchun uni tekisliklarga bo‘lish va har xil xalqaro anatomik 
atamalarni qo‘llash qabul qilingan. 
Vertikal ravishda hayvon tanasining o‘rtasidan – og‘izdan to dum uchigacha 
bo‘luvchi ya’ni xos ikkita simmetrik o‘ng va chap bo‘laklarga bo‘luvchi tekislik – 
o‘rta sagittal tekislik - 
plana sagittalia, s. paramediana
deyiladi. 
Hayvon tanasining vertikal ravishda ko‘ndalangiga uni tuzilishi jihatdan bir 
xil qator segmentlarga bo‘luvchi tekislikka frontal tekislik – 
plana dorsalia
deyiladi. 
Yuqorida ko‘rsatilgan tekisliklardan turli tomonlarga yo‘nalishlar maxsus 
anatomik atamalar bilan yuritiladi: 
kranial – 
cranialis 
– oldinga;
kaudal – 
caudalis 
– orqaga;
dorsal – 
dorsalis 
– yuqoriga;
ventral – 
ventralis
– pastga; 
medial –
medialis
– o‘rtaga qaragan;
lateral – 
lateralis
– tashqi o‘ng va chap tomonlarga qaragan;
oral – 
oralis 
yoki nazal – 
nasalis 
– og‘iz bo‘shlig‘iga qaragan;
aboral – 
aboralis 
– orqaga boshga qaragan;
proksimal – 
proksimalis 
– yoki yaqin;
distal – 
distalis
yoki uzoq. 
Oyoqlardagi yuzalar qo‘yidagicha ataladi: 
dorsal – 
dorsalis 
yoki oldingi;
palmar – 
palmaris (voliaris)
orqaga qaragan yuzasi – oldingi oyoqda;
plantar – 
plantaris 
– orqaga qaragan yuzasi – orqa oyoqda. 

---