N. B. Dilmurodov

 
Bosh suyagining tuzilishi
Darsning maqsadi: 
bosh suyagi tarkibiga kiruvchi suyaklarning anatomik 
tuzilishi, topografiyasi hamda hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlarini 
o‘rganish. 
Ko‘rgazmali materiallar: 
rasm, har xil turga mansub qishloq xo‘jalik 
hayvonlarining bosh skeleti. 
Bosh skeleti
– 
cranium
o‘zida organizmning yashab, hayot kechirishi uchun 
eng muhim organlarni saqlovchi, umurtqa pog‘onasining old tomonida joylashgan 
suyaklar kompleksidir. 
Bosh skeleti yassi juft va toq suyaklardan tuzilgan bo‘lib, bir-biriga zich 
joylashadi, hattoki, ba’zi suyaklar birlashib ketadi. Bosh skeletida havo bilan to‘lib 
turuvchi va uni engillashtirishda muhim ahamiyat kasb etuvchi bir qancha 
kovaklar, qon tomirlar va nervlar o‘tishi uchun bir necha teshiklar bo‘ladi. Bosh 
skeleti miya va yuz bo‘limiga bo‘linadi: 
Miya bo‘limi
– 
neurocranium s. cranium cerebrale
qo‘yidagi suyaklardan 
tarkib topgan: ensa suyagi, ponasimon suyak, panjarasimon suyak, tepa suyagi, 
tepaaro suyak, chakka suyagi, peshona suyagi.
YUqoridagi suyaklar o‘zaro birlashib, miya bo‘shlig‘ini hosil qiladi. Uning 
ichki tomoni “barmoq izi” – 
impression digitalis
simon g‘adir – budir bo‘lib, unda 

---

bosh 
miya 
pushtalari 
joylashadi.
Otning bosh skeleti 
(chap tomondan 
ko‘rinishi) 
1-jag‘aro suyak, 2-burun suyagi, 3-
yuqorigi jag‘ suyagi, 4-peshona suyagi, 
5-tepa suyagi, 6-yonoq suyagi, 7-ensa 
suyagi, 8-yuz suyagi, 9-ko‘z yoshi 
suyagi, 10-pastki jag‘ suyagi; ensa 
suyagi bo‘limlari: a-asosiy qism, b-
bo‘yin qismi, s-tepa qismi, d-ensa 
to‘pig‘i, 
e-bo‘yinturiq 
o‘simtasi; 
peshona suyagi qismlari: f-h-peshona 
suyagining chakka –ko‘z qismi, d-burun 
peshona qismi, pastki jag‘ suyagi 
qismlari: i-muskul o‘simtasi, k-bo‘g‘im 
o‘simtasi, l-chaynash muskuli chuquri, 
m-qon tomir kesigi, h-jag‘ tishlar qismi, 
o-iyak osti teshigi, p-jag‘ning kesuvchi 
qismi, g-jag‘aro suyak tanasi, s-burun 
o‘simtasi