N. B. Dilmurodov

Yuqori jag‘ suyagi – os maxillare. 
Bu suyak juft bo‘lib, burun, ko‘z yoshi, 
yonoq, peshona, tanglay, jag‘ oraliq, dimog‘ suyaklari bilan chegaralanadi.
Yuqorigi jag‘ suyagida yuz, burun va tanglay yuzalari farqlanadi. 
Yuz bo‘limi – 
facies facialis
ning birinchi jag‘ tishni qarshisida ko‘z osti 
teshigi – 
foramen infraorbitalis
bo‘ladi va unda ko‘z osti kanali – 
canalis 
infraorbitalis
ga kelib tugaydi, qaysiki yuqorigi jag‘ teshigi – 
foramen maxillare
dan boshlanadi. Yuqorigi jag‘ suyagining chiqish (aboral) tomonida chakka 
o‘simtasi – 
processus temporalis;
alveolyar chetida esa yuqorigi jag‘ do‘ngligi – 
tuber maxillare
bo‘ladi. Uchinchi jag‘ tishning qarshisida yonoq do‘ngligi – 
processus zygomaticus
joylashadi. Yuqorigi jag‘ suyagining ventral tomonida 
kesuvchi va tishsiz cheti, yuqorigi (dorsal) tomonida esa burun o‘simtasi – 
processus nasalis
joylashadi. Yuqorigi jag‘ suyagining burun yuzasi burun 
bo‘shlig‘i bilan chegaralanadi. Unda yuqoriga qarab ko‘z yoshi ariqchasi – 
sulcus 
lacrimalis,
pastga qarab esa burun tarog‘i – 
crista nasalis
va dimog‘-burun 
organlari uchun ariqcha – 
sulcus vomeronasalis
bo‘ladi. 

---

Ko‘z yoshi suyagi pastida burun chig‘anoqlari tarog‘i – 
crista conchalis
joylashadi. 
Yuqorigi jag‘ suyagining tanglay yuzasi og‘iz bo‘shlig‘iga qaragan bo‘lib, 
uni tanglay o‘simtasi – 
processus palatinus
hosil qiladi. 
Yuqorigi jag‘ suyagining plastinkalari orasida (o‘rtasida) yuqorigi jag‘ 
kovagi – 
sinus maxillaris
bo‘lib, u burun teshigining katta teshigi bilan 
qo‘shilishadi. Bu kovakning bir qismi tanglay o‘simtasi tomon kiradi, shuning 
uchun ham u tanglay kovagi – 
sinus palatinus
deb ataladi. 
Hayvonlardagi farq qiluvchi xususiyatlari. 
Qo‘yda 
– 
ko‘z osti teshigi 
ikkinchi jag‘ teshigining qarshisida; tanglay ariqchasi tanglayda va tanglay 
o‘simtasida joylashadi; jag‘ kovagi kichik. Otda
– 
yuqorigi jag‘ suyagida yonoq 
tarog‘i – 
srista zygomaticus
bo‘ladi; jag‘ do‘ngligi katta; tishsiz cheti – 
margo 
interalveolaris
keng bo‘lib, oziq tish joylashadigan o‘rni bo‘ladi; tanglay ariqchasi 
– 
sulcus palatinus
bo‘ladi. Cho‘chqada
– 
yuqorigi jag‘ suyagining yuz bo‘limi 
botiq; ko‘z osti teshigi 3-nchi tish qarshisida joylashadi; tanglay ariqchasi faqat 
yuqorigi jag‘ning o‘zidagina bor; yuqorigi jag‘ kovagi kam. Itda
- 
burun suyagi 
o‘simtasi to peshona suyagigacha boradi; ko‘z osti teshigi 3-nchi jag‘ tish 
qarshisida; ko‘z yoshi-burun suyagi kanali yaxshi rivojlangan; tanglay teshigi uzun 
tumshuqlilarda – yuqorigi jag‘ va tanglay suyaklaridan, kalta tumshuqlilarda faqat 
tanglay suyagidan hosil bo‘ladi.