Mikroorganizmlarning tabiatda tarqalishi Tuproq mikroorganizmlari va biosfera. Ammonifikasiya jarayoni. Nitrifikasiya

Turli tuproqlarda boradigan nitrifikasiya jarayoni. Tuproqda boradigan nitrifikasiya jarayoni laboratoriya sharoitida olib boriladigan nitrifikasiya jarayonidan farqlanadi. Laboratoriya sharoitida birinchidan, organik moddalarning ko’payishi, ya’ni ortishi bakteriyalarga salbiy ta’sir etsa, tuproqda bunday hol yuz bermaydi, chunki tuproqda organik moddalarning eruvchan shakli kam uchraydi. Ikkinchidan, tuproqda nitrifikatorlar bilan birga boshqa bakteriyalar ham mavjud bo’lib, ular organik modddlarni o’zlashtiradi va nitrifikatorlar uchun mikrozonalar vujudga keltiradi.

Nitrifikatorlar muhitning kislotali reaksiyasiga sezgir va rN 6,0-9,2 bo’lganda ular yaxshi rivojlanadi. Nitrifikasiya jarayoni natijasida bir gektar erda 300 kg nitrat kislota to’planadi. Butun er yuziga hisoblaganda, bu nihoyatda katta miqdor. SHuning uchun qishloq xo’jaligida bu jarayonga katta ahamiyat beriladi Nitrifikasiya jarayoni ammonifikasiya bilan chambarchas bog’liqdir. Ammonifikasiya qanchalik tez borsa, nitrifikasiya ham shuncha tezlashadi.

Nitrifikatorlar botqoq tuproqlardan tashqari, hamma tuproqlarda uchraydi. Agarda tuproqlar quritilib, ularga ohak solinsa, u erlarda ham nitrifikatorlar rivojlana boshlaydi. Podzol tuproqlarda nitrifikasiya jarayoni asosan tuproqning haydalma qatlamida boradi. Qora tuproqning haydalma qatlamida bu jarayon intensiv (tez) boradi, hatto 50 sm chuqurlikda ham nitrifikasiya jarayoni amalga oshadi.

O’rta Osiyoning bo’z tuproqlarida nitrifikasiya jarayoni juda tez boradi va tuproqda ko’p miqdorda nitratlar to’planadi. Lekin sho’r tuproqlarda bu jarayon kuchsiz boradi va nitrit kislota (HNO₂) to’planishi bilan tugaydi. CHunki sho’r tuproqlarda nitrobakterlar uchramaydi. B.L. Isachenko bu bakteriyalarni sho’r suvlarda ham uchratmagan. Endigina o’zlashtirilayotgan sho’r tuproqlarda nitrifikasiya jarayoni asosan haydalma qatlamlarda boshlanadi. Sulьfatli sho’rlanish bakteriyalarga salbiy ta’sir etadi. SHuningdek, nitrifikatorlar tuproqning namligiga ham sezgir, quruq tuproqda yoki namlik haddan tashqari ortib ketganda ham ular yaxshi rivojlana olmaydi.