Microsoft Word Ko‚chmas mulkka investitsiyalash doc

To‘g‘ridan-to‘g‘ri kapitallashtirish.  Kapitallashtirishning asosiy 
usullari – to‘g‘ridan-to‘g‘ri va daromadlarni kapitalga qaytim me’yori 
bo‘yicha kapitallashtirish usulidir. 
Har bir muayyan sharoit uchun kapitallashtirish usulini tanlashda 
quyidagilar ta’sir ko‘rsatadi: ko‘chmas mulk turi; obyektning samarali 
yoshi va iqtisodiy hayot muddati; axborotlarning ishonchliligi va keng-
ligi; baholash obyektidan daromadlar xarakteristikasi (kattalik, kelib tu-
shish davomiyligi, o‘zgarish tezligi). 
Eng ko‘p ishlatiladigan usullar: 
-  to‘g‘ridan-to‘g‘ri kapitallashtirish, obyekt bahosi kapitallashti-
rish stavkasiga sof yillik daromadni bo‘lish bilan aniqlanadi; 
-  yalpi renta usuli, potensial yoki joriy daromad va yalpi renta ko‘-
paytiruvchi kattaliklarni hisobga olgandagi mulkni baholashga asoslangan; 

---

 
81
-  pul oqimlarini diskontlash usuli – pul oqimlari noteng bo‘lganda, 
erkin o‘zgargan va bir vaqtda mulkni ishlatish bilan bog‘liq risk darajasi 
inobatga olinganda, obyektni baholash; 
-  qoldiq usuli – daromad shakllanishining alohida omillari (qoldiq 
usuli bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri kapitallashuv usulini ham, qaytim me’yori 
bo‘yicha daromad kapitallashuvi usullarini ham ishlatish mumkin) ta’si-
rini hisobga oluvchi mulkni baholash; 
-  ipotekaviy-investitsion tahlil usuli – shaxsiy va qarz kapitallari 
qiymatini hisobga olishga asoslangan mulkni baholash. 
Ma’lum kapitallashtirish usulini tanlash kutilayotgan daromadlar 
sifati va xarakteri bilan aniqlanadi. 
To‘g‘ridan-to‘g‘ri kapitallashtirish – mulkdan foydalanishning 
barqaror shartlari saqlanganda, daromadni doimiy kattaligida, boshlan-
g‘ich investitsiyalarni yo‘qligi va bir vaqtda kapital va kapitalga daro-
madni qaytarishni hisobga oluvchi mulkni baholash. 
Kapitallashtirish stavkasi, odatda, bozor axborotlarini baholash 
obyektini o‘xshashlari bo‘yicha tahlil qilish asosida hisoblab chiqiladi. 
U sof yillik daromadni o‘xshashni sotish narxiga bo‘lish bilan topiladi. 
O‘tgan bo‘limda ko‘rib chiqilgan daromadli yondashuv bazaviy 
formulasi:  
,
 
 
to‘g‘ridan-to‘g‘ri kapitallashda quyidagicha qo‘llaniladi: 
 
, 
 
bu yerda PV – ko‘chmas mulkni joriy qiymati, NOI – baholash yilidan 
birinchi sana uchun kutilayotgan sof operasion daromad, Ro – kapitalla-
shuvning umumiy stavkasi. 
NOI sifatida, bir necha yil uchun o‘rtacha daromad yo‘li bilan olina-
yotgan, 1 yil uchun normallashgan sof operasion daromad ishlatilishi mumkin. 
Dd kapitallashtirish stavkasi, aktivga jalb etiladigan vositalar uch-
raydigan risklarni o‘zida aks ettiradi. Kapitallashtirish stavkasining 
hisob usuli, baholash obyekti ishlovchi muayyan sharoitlarga bog‘liq 
bo‘ladi: daromadlar to‘g‘risida ma’lumot va taqqoslanadigan obyektlar 
bo‘yicha tanlov asosida bitimlar narxlari, bitimni moliyalash manba va 

---

 
82
sharoitlari, bashorat muddati oxirida obyektning nisbiy qiymatini to‘g‘ri 
bashoratlash imkoniyati. 
To‘g‘ridan-to‘g‘ri kapitallashtirishni yalpi renta ko‘paytiruvchisi 
bilan qo‘llash mumkin: