Mavzu: ozon qatlamida sodir bo’layotgan o’zgarishlarni geoekologik oqibatlari

Iqlim isishida XFU va “Ozon tuynuklari”ning ahamiyati. 
Xlor-ftor-
uglerodlarning atmosferaga tashlamalari o’z-o’zidan atmosferada issiqlikni ushlab 
qolishni kuchaytiradi, chunki XFU issiqlikni yutadigan ―Issiqxona gazlari‖dir. 
XFU-11 va XFU-12 ning har bir molekulasi karbonat angidrid gaziga nibatan 
issiqlikni bir necha ming marta samarali ushlab qoladi. 
Iqlim isishining ikkinchi sababi Quyosh nurlarining siyraklashgan ozon 
qatlamidan Yer yuzasiga ko’proq yetib kelishi va Yerning ko’proq qizishidan 
iborat. Issiqlik balansi atmosfera isishiga demak, umuman iqlim isishga qarab 
siljiydi. Shu ta’sirni tasdiqlaydigan aniq va qo’shimcha ma’lumotlar mavjud. 
Meteorologlarning yaqin 50 yil muddatga bashoratlari. 
Agar zarur 
choralar ko’rilmasa va atmosferada CO
2
hamda OYEM darajasining ko’tarilishiga 
imkoniyat berilsa , XXI asrda CO
2
darajasi uch baravarga ko’payishi mumkin. 
Buning natijasida keyingi 100 yil davomida yillik o’rtacha havoning harorati 0,5-
3,5
0
C darajaga ortishi mumkin. Buning oqibatida halokatli natijalarga olib keladi. 
Faraz qiling, qutblarda iqlim isiy boshlasa, qor va muz erishi tezlashadi, qor suvi 
avval daryo va ko’llarni, keyin esa dengiz va okeanlarni to’ldirib yuboradi. Okean 
sathi o’zgaradi, ko’pgina chuchuk suv manbalari toshqin ostida qoladi.Qirg’oq 
bo’yidagi yerlarni suv bosib ketishi litoral va sublitoral hayvonlar va o’simliklar 
dunyosining halok bo’lishga olib keladi. Ayni paytda havo haroratining o’zgarishi 
yog’in miqdorining qayta taqsimlanishiga, suv resurslarining kamayishiga olib 
keladi.
Suv resurslarining kamayishi siyosiy mojarolarga sabab bo’lishi mumkin. 
Davlatlar o’rtasida daryo va okean akvatjriyalariga egalik qilish huquqi uchun ―suv 
janglari‖ olib borilayotganligi barchaga ma’lum. Chunki mamlakatlarning iqtisodiy 
ustunligi, oziq-ovqat (ichimlik, konservalar ishlab chiqarish), qishloq xo’jalik (yer 
meliorasiyasi), kimyoviy, maishiy ta’minot (ichimlik suvi) va sanoatning boshqa 
sohalarini rivojlantirish ularga bog’liq. 
OYEMning ―issiqxona samarasi‖ shu jarayonlarni tezlashtirishi mumkin, 
shuning uchun ularni ishlab chiqarish va iste’mol qilishni tugatish uchun kurash 

---

54 
Yerda bor bo’lgan hayotni muhofaza qilishga qaratilgan juda muhim chora 
hisoblanadi.