Mavzu: ozon qatlamida sodir bo’layotgan o’zgarishlarni geoekologik oqibatlari

 
II-BOB. OZON QATLAMIDAGI O`ZGARISHLARNI 
GEOEKOLOGIK 
OQIBATLARI HAMDA UNI OLDINI OLISH CHORA TADBIRLARI....38 
2.1 Ozon qatlamini yemiruvchi moddalar…………..………………………….38 
2.2 Iqlim isishining asosiy sabablari……………….…………………………..51 
2.3. Xalqaro hamjamiyatning ozon qatlamini yemirishga qarshi tadbirlari..54 
2.4. O’zbekistonda ozon qatlamini muhofaza qilishga doir olib borilayotgan
ishlar.........................................................................................................…63 
XULOSA................................................................................................................71 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR..............................................................72 
 
 
 
 
 

---

3 
Kirish 
Mavzuning dolzarbligi.
O’tgan asrimiz o’rtalariga kelib tabiat va jamiyat 
o’rtasidagi munosabatlar keskinlashib ketdi. Buning asosiy sabablari insoniyatning 
tabiiy tesurslardan foydalanishda tabiat qonunlarini yaxshi o’zlashtirmasligi va 
ulardan ko’r-ko’rona foydalanishdir. Hozirgi kunda butun yer shariga
tarqalayotgan juda ko’p ekologik muammolar global xususiyatga ega bo’lib 
bormoqda. Global muammolardan biri bu atmosferada mavjud bo’lgan ozon 
qatlamining yemirilishidir. 1939-yilda nems olimi Sheynbeyn tomonidan ozon 
moddalari aniqlangan. 20-asrning 70-yillarida ozon qatlamini yemirilishi 
to’g’risida olimlar bir necha bor ta`kidlab o’tishgan edi. Ozon qatlamini yemirilishi 
yer shari tabiati va tirik organizmlariga salbiy ta`sir o’tkazadi.
Hozirda sodir bo’lib turgan iqlimiy o’zgarishlar, odamlarda immunitet 
pasayishi, ko’plab kasalliklarning paydo bo’lishida sezilib turibdi va bu hali oxiri 
emas. Ozon qatlamini yemirilishi shu tarzda davom etishi natijasida butun 
sayyoramizning iqlimi, tabiati o’zgarib tirik organizmlar yashashi uchun sharoitlar 
o’zgarib ketishi mumkin. 
Prezidentimiz I.A.Karimovning ―O`zbekiston XXI asr bo`sag’asida: 
xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari‖ asarida quyidagi 
fikrlar keltiriladi: ―Asrlar tutash kelgan pallada butun insoniyat, mamlakatimiz 
aholisi juda katta ekologik xavfga duch kelib qoldi. Buni sezmaslik, qo`l 
qovushtirib o`tirish, o`z-o`zini o`limga mahkum etish bilan barobardir‖. 
Darhaqiqat, mintaqamizda ro`y berayotgan ekologik holat shu erda yashaydigan 
aholi uchun mislsiz darajada zarar keltiruvchi yashirin tahdid sanaladi. Bunga 
e`tiborsizlik bilan qarab turish o`z boshimizga katta tashvishlar keltirishi 
shubhasizdir‖
1
deb ta`kidlab o’tgan. Darhaqiqat muhtaram yurtboshimiz 
tomonidan mustaqillikka erishgan dastlabki kunlardanoq ekologik muammolar va 
ularni oldini olish masalalariga alohida e`tibor qaratib kelinmoqda. Shu ma’noda 
O’zbekiston Respublikasining Konistitutsiyasi va ―O’zbekiston Respublikasining 
1
Karimov I.A. O`zbekiston XXI – asr bo`sag’asida xavfsizlikka taxdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot 
kafolatlari. Toshkent, «O`zbekiston», 1997. 16-bet 

---

4 
xalqaro shartnomalari to’g’risida‖gi Qonunga muvofiq, Qonunchilik palatasi 
tomonidan qabul qilingan hamda O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati 
tomonidan ma’qullangan quyidagi O’zbekiston Respublikasi Qonunlari Prezident 
I.A.Karimov tomonidan 2006-yil 7-sentabrda imzolandi ―Ozon qatlamini 
yemiruvchi moddalar bo’yicha Monreal Protokolga Tuzatmani (Monreal, 1997- yil 
17- sentabr) ratifikasiya qilish to’g’risida‖gi va ―Ozon qatlamini yemiruvchi 
moddalar bo’yicha Monreal Protokoliga Tuzatmani (Pekin, 1999- yil 3- dekabr) 
ratifikasiya qilish to’g’risida‖gi Qonunlarni qabul qilinishi shular jumlasidandir. 
Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqib ozon qatlamida sodir bo’layotgan geoekologik 
o’zgarishlarni o’rganish dolzarb masala sanaladi.