Harbiy-siyosiy tashkilotlarning paydo bo‘lishi va ular o‘rtasidagi kurash

Reja:

1. 
   XIX asrning oxirida xalqaro munosabatlar.
   
2. 
   Harbiy-siyosiy tashkilotlarning paydo bo‘lishi va ular o‘rtasidagi kurash.
   
3. 
   I jahon urushi arafasidagi xalqaro vaziyat.
   

Franko – Prussiya urushi XIX asr oxiridagi XALQARO MUNOSABATLAR VA DIPLOMATIYA TARIXIda yangi sahifani ochdi. yevropaning siyosiy xaritasida kuchli harbiy va sanoat imkoniyatiga ega bo‘lgan qudratli Germaniya imperiyasi paydo bo‘ldi. Franko – Prussiya urushining muhim xalqaro natijasi – bu Italiyaning birlashish jarayonini tugutilishi edi. Ushbu yangi buyuk davlat Fransiyaning O‘rta yer dengizi havzasidagi raqibiga aylandi. O‘z navbatida Avstro-Vengriya Avstro – Prussiya urushidagi mag‘lubiyati uchun o‘ch olishdan voz kechib Germaniya bilan yaqinlashishga xulosa qildi. Germaniya iqtisodiy qudratining keskin kuchayishi va uning kolonial talonchilik arenasiga chiqishi anglo va germaniya o‘rtasidagi ziddiyatlarni yanada keskinlashuviga olib keldi. Shunday qilib, Franko-Prussiya urushi va Germaniya imperiyasini tashkil topishi yevropada kuchlarni qayta taqsimlanishiga va xalqaro munosabatlarni keskinlashuviga olib keldi.

Germaniya imperiyasining tashkilotchisi va uning birinchi kansleri Otto fon Bismark Fransiyani yakkalatib qo‘yish va keyinchalik unga qarshi yangi urush boshlash uchun yaxshi diplomatik xolatni ta'minlash maqsadida Germaniya yetakchiligida harbiy – siyosiy Ittifoq tuzishga intilar edi. Kanslerning tashqi siyosatida aksil fransuz yo‘nalishi 1873 yilda barpo etilgan uch imperatorlar Ittifoqida namoyon bo‘ldi. Fransiyani Rossiya va Avstro – Vengriya bilan ittifoqdosh bo‘lishiga to‘sqinlik qilish uchun Bismark yevropada «tartibni» mustahkamlash uchun monarxiyalarning birdamlik g‘oyasidan foydalandi. Uch imperatorlar Ittifoqi Avstro – Rossiya va Germano – Rossiya ziddiyatlari yangi kuch bilan namoyon bo‘lganida, ya'ni 1887 yili barbod bo‘ldi.
Rossiyani uch imperatorlar Ittifoqiga a'zo bo‘lib kirishi germaniyani yangi tajavvuzi oldidan Fransiyani qo‘llab - quvvatlashdan voz kechishi emas edi. Rossiya Fransiyani zaiflashishida manfaatdor emas edi. Angliya, «evropa kuchlarini tenglashish»siyosatini qo‘llab - quvvatlagan xolda G‘arbiy yevropada yagona davlatni (Germaniyani) gegemoniyasini o‘rnatilishiga qarshi edi. Aynan Rossiya va Angliyaning pozitsiyasi Bismarkka 1875 yili Fransiyaga qarshi yangi urushni boshlashga imkon bermadi. 1875 yilgi Fransiya – Prussiya o‘rtasidagi harbiy xatarli xolat bilan deyarli bir vaqtda yaqin sharq inqirozi paydo bo‘ldi. Rossiyani rus – turk urushidagi (1877-1878y) muvaffaqiyatlari Bolqon xalqlari uchun juda katta ahamiyat kasb etdi. Ular umuman yo‘q bo‘lib ketishdan saqlanib qoldilar, iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanish imkoniyatiga ega bo‘ldilar. Chernogoriya, Serbiya va Ruminiyani mustaqilligi tan olindi.
Fransiyani yakkalatib qo‘yish bo‘yicha Bismarkning keyingi faoliyati Germaniya, Italiya va Avstro – Vengriya tarkibidagi Uchlik Ittifoqini bunyod etilishiga olib keldi. 1882 yilgi Uchlik Ittifoq to‘g‘risidagi Shartnoma besh yil muddatga tuzilib. Keyinchalik bir necha bor uzaytirilib to 1915 yilgacha amal qildi. Yangi harbiy konvensiya (shartnoma) bir tig‘i bilan Fransiyaga boshqasi bilan Rossiyaga qarshi qaratilgan edi. Shu bilan birgalikda Fransiya bilan yaqinlashuviga yo‘l qo‘ymaslik maqsadida Rossiya bilan do‘stona munosabatlarni saqlab qolish Bismarkni ahamiyatli vazifalaridan biri edi. 1887 yili Rossiya va Germaniya o‘rtasida o‘zini saqlab qolishga urinish (perestraxovka) to‘g‘risida shartnoma imzolandi. Rossiya, Fransiya Germaniyaga hamla qilgan xolatda do‘stona betaraflik saqlashni o‘z zimmasiga olardi va javoban agar Angliya Yaqin Sharqda zid amalllarni olib borsa Germaniya tomonidan Rossiyani qo‘llab - quvvatlash to‘g‘risida va'dasini oldi.