Личинка хордалилар (Urochordata) ¸ки šобиšлилар (Tunicata) кенжа типи

Ayirish organlari. Suvdan quruqlikka chiqish umurtqali hayvonlarning suv va tuz almashinuv harakatiga va organizmda azotli mahsulotlar almashinuviga ham sezilarli ta`sir ko`rsatadi. Amfibiyalarning itbaliq-larida birlamchi bosh buyrak (pronefros) taraqqiy etadi. Amfibiyalarning buyragi baliqlarning buyragidan farqli o`laroq, yalpoqlashgan tana shaklida bo`lib, dumg’aza umurtqasi atrofida umurtqa pog’onasining ikki yonida joylashadi. Har bir buyrakdan siydik yo`llari (Volf nayi) chiqib, kloakaga ochiladi (99-A, B- rasm).
Kloakaning tagidan chiqqan teshik siydik pufagiga ochiladi. Ozuqa mahsulotlarining parchalanishidan hosil bo`lgan mochevina ajratiladi va birlamchi siydik-buyrak naylari bo`ylab oqadi. Buyrak naychalaridan oqayotgan suvni va qimmatli oziqa moddalarni yo`qotishni kamaytiradi. Siydik pufagining ichki devorida ham suv qayta so`riladi. Siydik pufagi to`lganda, uning devoridagi muskullarning qisqarishi natijasida siydik kloaka orqali tashqariga chiqariladi.
Keraksiz mahsulotlarning bir qismi teri orqali ham ajratiladi. Terining ahamiyati, ayniqsa, suv almashinuvida katta bo`ladi. Namlik yuqori bo`lganda amfibiyalarning terisi suvni so`rib oladi va teri osti limfa bo`shliqlariga yig’adi. Suvda yashovchi proteylar 30-35%, nam joyda yashovchi baqalar 40-50%, daraxtlarda yashovchi kvakshalar 70% suvni yo`qotsa nobud bo`ladi.
Jinsiy organlari. Suvda hamda quruqlikda yashovchilarda jinsiy bezlari juft. Jinsiy va siydik yo`llarining o`zaro munosabati tog’ayli baliqlarnikiga o`xshash. Donador tuxumdonlari tutqichga osilgan va bahorda butun tana bo`shlig’ini to`ldiradi. Tuxumdonning yonida ko`p bo`lmali yog’ tanasi joylashgan. Yog’ tanasida qish vaqtida jinsiy hujayralar yetilishini ta`minlaydigan ozuqa moddalari yig’iladi. Ingichka va uzun tuxum yo`llari myuller naylaridan iborat.
Har bir tuxum yo`lining ustki qismi kengayib, tana bo`shlig’iga ochiladi. Keyingi uchi kengayib, bachadonni hosil qiladi va u kloakaga ochiladi. Urg’ochilarida Vol`f naylari faqat siydik yo`li vazifasini o`taydi. Etilgan tuxum hujayra tuxumdon devoridan chiqib, tana bo`shlig’iga tushadi, bu erdan tuxum yo`liga tushadi va oqsil parda bilan o`rab olinadi. Tuxum yo`lidan tuxum bachadonga tushadi, keyin kloaka orqali tashqariga chiqariladi (99-A, B rasm).