Личинка хордалилар (Urochordata) ¸ки šобиšлилар (Tunicata) кенжа типи

Nafas olish sistemasi. Suvda hamda quruqlikda yashovchilarning xarakterli xususiyati nafas olish organlarining nisbatan ko`pligidir. Kislorodni yutib, karbonat angidridni ajratib chiqarishda lichinkalarning terisi, tashqi va ichki jabralari, voyaga yetganlarida esa o`pka, teri va og’iz-halqum bo`shlig’ining shilimshiq pardasi ishtirok etadi. Voyaga yetgan baqaning nafas organlari o`pka bilan teri hisoblanadi, teriga yirik-yirik qon tomirlari keladi. O`pka bir juft sodda xaltachadan iborat, uning devorlari yupqa, ichki yuzasi kattakchali bo`ladi.
Nafas yo`llari kattagina hiqildoq-traxeya kamerasidan iborat, bu kamera to`g’ridan-to`g’ri o`pka bo`shlig’iga aylanib ketadi. Hiqildoq-traxeya teshigi bir juft cho`michsimon tog’ay bilan o`ralgan, tovush bog’ichlari shu tog’aylarga tortilgan. Tovush bog’ichlari hiqildoq teshigining yon tomonidan o`rab olgan ikkita shilliq parda burmasidan iborat. Bu pardalar tortilib taranglana oladi, shunda o`pkadan chiqqan havo ularni tebrantiradi, bunda o`sha pardalardan tovush chiqadi. Hiqildoq skeleti baliqlardagi V-jabra yoylarining ostki qismiga gomolog bo`ladi.
Amfibiyalarda ko`krak qafasi yo`qligi munosabati bilan nafas olishi o`ziga xos yo`l bilan o`tadi. Baqa avvalo, og’iz bo`shlig’iga havo oladi, buning uchun og’iz tubini pastga tushirib, burun teshiklarini ochadi. Keyin u burun teshiklarini klapanlar bilan bekitadi va og’iz tubini yuqoriga ko`taradi, natijada havo hiqildoq teshigidan o`pkaga boradi. Shunday qilib, amfibiyalar xuddi o`pkaga havo olgandek nafas oladi, havo u yerda o`pka elastik devorlarining puchayishi tufayli tashqariga chiqadi.
Amfibiyalarda o`pkaning nafas olish yuzasi gavdasining yuzasiga nisbatan kam (2:3 nisbatda), sutemizuvchilarda esa o`pkaning ichki yuzasi uning terisi tashqi yuzasiga nisbatan 50-100 marta ko`pdir. Amfibiyalar terisi orqali 15-55%, o`pkasi orqali 35-75% va og’iz-halqum bo`shlig’i orqali 10-15% kislorod qabul qiladi. O`pkasi va og’iz-halqum bo`shlig’i orqali 35-55%, terisi orqali esa 45-65% CO₂ ajratiladi.