Laboratoriya jumıs №1

Topıraqtın` patogen mikroorganizmleri Topıraqta turaqlı tu`rde jasaytug`ın (rezident) mikroblar
Adam ha`m hayvon shıg`ındıları menen topıraqqa tu`setug`ın mikroblar
Uzaq waqıt saqlanatug`ın mikroblar		Qısqa waqıt saqlanatug`ın mikroblar
Clostridium botuinum, teri astı mikozın keltirip shıg`arıwshı Actinomyces tu`ri ha`m ba`zi bir mikotoksikozlar	Bacillus anthracis, Clostridium tetani, Clostridium - anaerob juqpalı kesellik (gazli gangrena) qozg`atıwshıları		Salmonella, Shigella, Vibrio, Brucella, Francisella, Mycobacterium, Leptospira, Pseudomonas, enteroviruslar, yashur virusı

A’meliy sabaq-8
Tema: İmmunitet haqqında tu`sinik. İmmunitet tu`rleri. İmmunitet ag`zaları. Organizmnın` arnawlı ha`m arnawlı emes qorg`anıw faktorları, olardin’ a`hmiyeti. İmmunjetispewshilik jag`dayları (tuwma ha`m tirishilik dawamında arttırılg`an, allergiya). Onkologiya ha`m immunitet. Organizmnin` immun halatına baha beriw usılları. Vakcina ha`m immun sıvorotkalar: klassifikaciyası, alınıwı, isletiliwi, asqınıwları.
Sabaqtın` mazmunı:
İmmunitet xaqqında tu`sinik. İmmunitet tu`rleri. Organizmnın` arnawlı bolmag`an qorg`anıw faktorları. Antigen ha`m antitelolar.
İmmunologiya, zamanago`y meditsinanın` rawajlanıwın belgileytug`ın pa`nlerden biri. Rawajlanıwına 200 jıl bolsada, bul tarawdag`ı u`lken jan`alıqlar keyingi 40-60 jıl ishinde islendi. Sol qısqa waqıt ishinde immun tartiptin` ko`p wazıypaları anıqlandı, klassik immunitet tu`sinigi tar shen`berde ekenligi ko`rsatildi. Klassik immunologiya meditsina mikrobiologiyasının` bir tarmag`ı bolg`anı ushın immunitet degende organizmdi tek g`ana patogen mikroorganizmlerden qorg`awshı qaralg`an. İzleniwler protsessinde immun dizim organizmdi tek g`ana sırtqı infektsion faktorlardan, balki organizm gomeostazin buzıwshı ishki faktorlardan da qorg`awı o`z tasdıg`ın taptı. Sonday etip, immunitet (lot. immunitas, immunitatus - bir zatdan qorg`aw) – organizmnın` infektsion ha`m noinfektsion tabiatli antigenlerden qorg`anıwın ta`miynlep beretug`ın immun sistema bolıp esaplanadı. İmmunologiya pa`ni immunitet ma`seleleri menen shug`ullanadı. Ol meditsina mikrobiologiyasınan ajıralıp shıg`ıp, meditsinanın` bir jo`nelisi sıpatında tez rawajlanbaqta.
İnfektsion ha`m noinfektsion immunologiyag`a bo`linedi. İnfektsion immunologiya juqpalı keselliklerge shıdamlılıq mexanizmin, immunitettin` rawajlanıwında kletkalı ha`m gumoral faktorlardın` a`hmietin, antitelolardın` molekulyar du`zilisi ha`m olardın` biosintezin, limfotsit ha`m makrofaglardın` iskerligin u`yrenedi.
Sol menen bir qatarda, laboratoriya diagnostikasın rawajlandırıw juqpalı keselliklerdin` aldın alıw ha`m dawalaw menen shug`ullanadı. Noinfektsion immunologiya immunogenetika (immun reaktsiyalardı kontrol` etiwshi genlerdin` jaylasıwı ha`m wazıypaları, bul genlerdin` na`silden-nasilge o`tiw mexanizmlerin anıqlaw; adamnın` leykotsit antigenlerin u`yreniw ; immun dizimge baylanıslı keselliklerdin` genetik markerlerin tabıw) , immunogematologiya (qan keselliklerin u`yreniw ), transplantatsion immunologiya (antigenlerinin` tu`r ha`m shaxsga ta`n ekenligin ta`minlew; toqıma ha`m ag`zalardı ko`shirip o`tkeriw), immunopatologiya (immun dizimge ta`n tuwma ha`m arttırılg`an keselliklerdi u`yreniw), embrioimmunologiya (hayal organizmi ushın jat bolg`an ha`mlenin` rawajlanıw tiykarların u`yreniw), immunogistoximiya (immun sistema ag`za ha`m toqımalardın` gistologiyasın u`yreniw), immunodiagnostika (immunologiyalıq usıllar ja`rdeminde diagnoz qoyıw), immunoterapiya (immun faktorlar ja`rdeminde emlew), immunoprofilaktika (tu`rli usıllar menen immunitet payda etiw), ekologiyalıq immunologiya (ekologiyalıq faktorlardın` immun dizimge ta`sirin u`yreniwge ) wqsag`an tarmaqlarg`a bo`linedi.
Sheshiletug`ın ma`seleler shen`beri juda` ken` bolg`anı ushın immun ta`rtip haqqındag`ı ayırım mag`lıwmatlar biologiya, anatomiya, gistologiya, normal ha`m patologik fiziologiya, allergologiya, endokrinologiya, terapiya, onkologiya, gematologiya, transplatatsion xirurgiyalıq kurslarda ha`m bayan etiledi. Mikrobiologiya kursında bolsa organizmdi juqpalı keselliklerge qarsı arnawlı emes immun qorg`anıw faktorları, olardın` rawajlanıw mexanizmleri, juqpalı keselliklerdin` immunologik diagnozi, arnawlı profilaktikası ha`m emlew usılları u`yreniledi.
Organizmdi infektsion agentler ha`m basqa jat zatlardan qorg`aw faktorları o`z tabiatına ko`re u`shke bo`linedi:
1. Filogenetik qadimgi bolg`an, anatomik ha`m fiziologik belgiler ta`repinen ta`minlenip, na`silden-na`silge o`tiwshi qorg`anıw faktorları yamasa organizmnın` arnawlı bolmag`an re-zistentligi. Bul faktorlar, patogen agentler menen birinshi bolıp ushırasadı ha`m o`z ta`srin ko`rsetedi, sonın` ushın olardın` aktivligi esabınan adam organizminın` juqpalı kesellik qozg`atıwshılarına shıdamlılıg`ı ta`minlenedi.
2. Tuwma immunitet (tu`rge ta`n, tabiiy) - bul bir biologik tu`rdin` ma`lim bir patogen agentlerine shıdamlı bolıp, na`silden-na`silge o`tedi.
3. Arttırılg`an immunitet - bul tirishilik dawamında organizm immun diziminin` jat antigenler menen ta`sirlesiwi esabınan ju`zege keletug`ın qorg`anıw faktorı.