Kirish (Dissertatsiya mavzusining dolzarbligi va zarurati)

5 - jadval
Eshitishida nuqsoni bo‘lgan bolalarga ixtisoslashtirilgan maktab-internat bitiruvchilarining oilaviy hayot to‘g‘risidagi bilim va ko‘nikmalarini aniqlash darajalari

Darajalar
A’lo	Qoniqarli	Qoniqarsiz
- erta turmush qurishning salbiy oqibatlarini biladi va bunga amal qiladi; - turmush o‘rtog‘ining ijtimoiy kelib chiqishi oilaviy munosabatlarga salbiy ta’sir ko‘rsatmaydi; - farzandining ijtimoiy kelib chiqishi ularni tarbiyalashda qiyinchilik tug‘durmaydi; - ajralishlar soni ishtirokchilarning umumiy 5% ini tashkil etadi; - oilasini moddiy tomondan to‘liq ta’minlay oladi; - oilada dunyoga keladigan farzandlar sonini mustaqil rejalashtira oladi; - farzand tarbiyasi bilan bevosita o‘zi shug‘ullanadi va bu masaladan bilimga ega; - oilasida o‘zaro munosabatlar tizimi yaxshi rivojlangan; - bo‘sh vaqtini oila davrasida o‘tkazadi oila davrasida o‘zini to‘liq baxtli xis etadi; - oila a’zolarini nazorat qilish, moddiy va ma’naviy ta’minlash ularga nisbatan javobgarlik ma’suliyatini xis etadi va bunga amal qiladi; - oilasining mehr muhabbatini xis etadi bundan ruhiy madad olishni biladi.	- erta turmush qurishning salbiy oqibatlarini biladi lekin amal qilmaydi; - turmush o‘rtog‘ining ijtimoiy kelib chiqishi, oilaviy munosabatlarga salbiy ta’sir ko‘rsatadi deb biladi; - farzandining ijtimoiy kelib chiqishi ularni tarbiyalashda biroz qiyinchilik tug‘duradi; - ajralishlar soni ishtirokchilarning umumiy 10% atrofida; - oilasini moddiy tomondan ta’minlashda qiynaladi; - oilada dunyoga keladigan farzandlar sonini rejalashtirishda ota-onasining maslahatiga ko‘ra ish ko‘radi; - farzand tarbiyasi bilan ota-onasi shug‘ullanadi; - oilasida o‘zaro munosabatlarda ba’zida kelishmovchiliklar yuz beradi; - imkoniyati cheklanganligi sababli oila a’zolarini nazorat qilish, moddiy va ma’naviy ta’minlash ularga nisbatan javobgarlik ma’suliyatni xis etmaydi;	- erta turmush qurishning salbiy oqibatlarini haqida bilimga ega emas; - oiladagi barcha muammolarni nogiron ekanligida deb biladi; - imkoniyatlari cheklanganligi sababli farzandini tarbiyalay olmaydi; - ajralishlar soni ishtirokchilarning umumiy 20% dan yuqori; - oilasini moddiy tomondan ta’minlay olmaydi; - oilada dunyoga keladigan farzandlar sonini rejalashtirish nimaligini tushunmaydi; - farzand tarbiyasi bilan shug‘ullanish uchun imkoniyati yo‘q; - oila vakillarining o‘zaro munosabatlari yaxshi emas; - oila davrasida kamroq bo‘lishni avzal ko‘raman; - oila a’zolarini nazorat qilish, moddiy va ma’naviy ta’minlash ularga nisbatan javobgarlik ma’suliyatni xis etmaydi; - oilasining ruxiy madadini deyarli xis etmayman

Tajriba-sinov ishimizda eshitishida nuqsoni bo‘lgan bolalarga ixtisoslashtirilgan maktab-internatlarni bir necha yillar avval (2011-2016 yillarda) tamomlagan 122 nafar kar va zaif eshituvchi yigit va qizlar qatnashdi.
Eshitishida nuqsoni bo‘lgan bolalarga ixtisoslashtirilgan maktab-internat bitiruvchilari yuqoridagi savollarga yozma javob qaytardilar. Ular tomonidan berilgan javoblar tahlilining natijalaridan shu narsa ma’lum bo‘ldiki, ular berilgan savollarni etarli daraja tushunib etmadi.
Bunday xulosaga kelishimizga quyidagi natijalar asos bo‘ldi.
Biz tomonimizda ishlab chiqilgan eshitishida nuqsoni bo‘lgan bolalarga ixtisoslashtirilgan maktab-internat bitiruvchilarining oilaviy hayot to‘g‘risidagi bilim va ko‘nikmalarini aniqlash darajalarida ko‘rsatilgan mezonlar bo‘yicha respondentlarning 22 nafari (18%) “A’lo”, 25 nafari (21%) “Qaniqarli”, 32 nafari (26%) “Qoniqarsiz”, 43 nafari (35%) savollarni umuman izohlay olmadi.
Biz eshitishida nuqsoni bo‘lgan bolalarga ixtisoslashtirilgan maktab-internatlarni tamomlagan kar va zaif eshituvchilarning oilaviy hayotidagi muammolari to‘g‘risida etarli ma’lumotlarni olish maqsadida ular bilan uchrashuvlar, suxbatlar o‘tkazdik. Bunday suhbatlarda so‘rovnamada berilgan savollar mazmunini soddaroq tarzda tushuntirdik.
Tajriba-sinov ishlarining yakuni bo‘yicha eshitishida nuqsoni bo‘lgan bolalarga ixtisoslashtirilgan maktab-internat bitiruvchilarining so‘rovnoma savollariga bergan javoblaridan olingan natijalar 5-jadvalda keltirildi.