Jyul Vern, «O‘n besh yoshli kapitan». «Yangi asr avlodi»

109
«O‘n besh yoshli kapitan»
borishi kerak edi. Bu bir necha soatlik gap edi. Hozir soat 
ertalab sakkiz. Biroz toqat qilinsa, «Piligrim» tushgacha 
qirg‘oqqa yetib olishi mumkin.
Dik Sendning ishorasi bilan, Gerkules missis Uel-
donni kayutasiga eltib qo‘ydi, chunki to‘lqin urib turgan 
palubadan missis Ueldonning o‘zi yolg‘iz yura olmas edi.
Yosh kapitan kema burnida yana biroz turganidan 
keyin, Tom navbatchilik qilayotgan shtur val tomonga 
yurdi.
Shunchalik zoriqib kutilgan va shunchalik orzu qi-
lingan yerni Dik oxiri ko‘rishga muyassar bo‘ldiya! Nima 
uchun endi u xursand bo‘lish o‘rniga qo‘rqyaptikin? 
Shuning uchunki, yer shamolga qarshi tomonda bo‘lgani-
dan, bunday tez ketishida kema albatta borib yerga 
uriladi va buning oqibatlari xunuk bo‘lishi mumkin...
Oradan ikki soat o‘tgandan keyin haligi tog‘ cho‘qqisi 
kemaning bir yoniga o‘tib qoldi...
Shu paytda Negora yana palubaga chiqdi. U yerni 
diqqat bilan ko‘zdan kechirdi, boshqalar bilmagan ishni 
o‘zi bilganday qilib boshini silkib qo‘ydi-da, darrov kam-
buzga kirib ketdi.
Kambuzga kirayotganida allanima deb g‘uldiradi, lekin 
buni hech kim eshitmadi.
Yana ikki soat o‘tgandan keyin tog‘ orqada qolib ketdi, 
lekin qit’a hali ham ko‘rinmas edi.
Shu orada havo ham ochilib ketdi. Endi, And tog‘lari 
egallab yotgan baland qirg‘oqli Amerika qit’asi atigi yigir-
ma mil joyda yaqqol ko‘rinib turishi kerak edi.
Dik Send qo‘liga durbin olib, butun sharq tomonni 
asta-sekin ko‘zdan kechirdi.
Yer ko‘rinmas edi.
Tush paytidan keyin ikki soatcha o‘tgach, erta lab 
ko‘ringan burun tuman orasida g‘oyib bo‘ldi.
Durbin bilan qaraganda ham oldinda hech qan day 
qirg‘oq ko‘rinmas edi.
Shunda Dik qattiq baqirib yubordi.

---

110
Jyul Vern
U zinapoyadan chopib tushdi-da, missis Ueldon kich-
kina Jek, Nan kampir va Benedikt tog‘alarning kayuta-
siga yugurdi.
– Bu orol ekan! Orol ekan! – deb qichqirib yubordi u.
– Orol deysanmi, Dik? – deb so‘radi missis Ueldon. – 
Xo‘sh qanaqa orol?
– Hozir xaritadan ko‘ramiz! – dedi-da, Dik chopqillab 
borib, kayutasidan xaritani olib keldi.
– Mana, missis Ueldon, mana! – deb ko‘rsatdi u xari-
tani yoyib. – Biz ko‘rgan yer Tinch okeanning odam bolasi 
oyoq bosmaydigan joyidagi faqat mana shu nuqta bo‘lishi 
kerak. Bu Pasxi oroli bo‘ladi. Bu joylarda boshqa orol yo‘q.
– Demak, shu yerni bosib o‘tdikmi? – deb so‘radi mis-
sis Ueldon.
– Ha, endi u orqada qoldi...
Missis Ueldon xaritadagi zo‘rg‘a ko‘zga chalinadigan 
kichkinagina bir nuqta bo‘lgan Pasxi oroliga tikilib qarab 
turar edi.
– Bu orol Amerika qirg‘og‘idan qancha keladi?
– O‘ttiz besh gradus uzoqlikda.
– Necha mil bo‘ladi?
– Ikki ming milcha.
– Unday bo‘lsa, «Piligrim» joyidan qimirlamagan ekan-
da! Bu nimasi axir, biz quruqlikdan hali ham shunchalik 
uzoqda bo‘lsak-a?
– Missiz Ueldon... – deb gap boshladi Dik Send. Esimni 
yig‘ib olay deganday u peshonasini ushladi – Bilmadim... 
Buning qanday bo‘lganini sira tushunolmadim. Yo‘q... 
hayronman... Yoki kompasimiz buzuqmikin?.. Ammo 
bu yer faqat Pasxi oroli bo‘lishi mumkin, chunki shamol 
bizni doim shimoli-sharqqa qarab haydab keldi... To‘g‘ri, 
bu Pasxi oroli, Endi biz xursand bo‘lishimiz kerak, chun-
ki okeanning qayerida ekanimizni axiri bilib oldik. Biz 
qirg‘oqdan ikki mil beridamiz-a!.. Endi men bo‘ron bizni 
qayoqqa haydab ketganini yaxshi bilib oldim! Bo‘ron 
to‘xtasin-chi, keyin biz sog‘-salomat Amerika qirg‘og‘iga 
yetib olamiz!

---

111
«O‘n besh yoshli kapitan»
Yosh kapitanning dadilligi boshqalarga ham ta’sir 
qildi. Hatto missis Ueldon ham suyunib ket di. Bechora 
sayohatchilarga go‘yo hamma balo-qazolar birdan o‘tib 
ketganday, «Piligrim» xavfsiz port yaqinida bo‘lib, portga 
kirish uchun dengiz suvining ko‘tarilishini poylab tur-
ganday ko‘rindi.
Pasxi orolining haqiqiy nomi Vaygu, Vayaxu yo ki 
Rapanun bo‘lib, u 1722-yilda ochilgan edi. Bu orol 27° 
janubiy kenglik bilan 112° sharqiy uzunlikda turar edi. 
Demak, kema o‘z yo‘lidan o‘n besh gradus chetga chiqib 
ketganligi aniqlandi. Dik Send bunga kemani shimo-
li-sharqqa haydagan bo‘ron sababchi bo‘ldi deb hisobladi.
Shunday qilib, «Piligrim» quruqlikdan hali ham ikki 
ming mil narida edi. Agar shamol kemani shunaqa qattiq 
surib boraversa, kema bu masofani o‘n kunda bosishi 
mumkin . Nahot, o‘sha vaqtgacha ha vo ochilib ketma-
sa? Nahotki, quruq yer ko‘ringanda ham «Piligrim»ning 
yelkanlarini ko‘tarib bo‘lmasa?
Dik Send necha kunlardan beri hech tinmayotgan 
bo‘ron axiri tinib qolar, deb o‘ylar edi. Pasxi orolinig paydo 
bo‘lishini yigitcha yaxshi alomat deb hisoblar edi, chunki 
endi u «Piligrim» okeanning qaysi nuqtasida turganini 
aniq bilib oldi. Shundan keyin uning o‘ziga ishonchi yana 
ortdi va sayohatning yaxshi tugashiga umid qila boshladi.
Mustahkam ishlangan va yaxshi uskunalangan 
«Piligrim» bo‘rondan ko‘p zarar ko‘rmadi. U faqat og‘ma 
grot bilan bomkliver yelkanlaridan ajraldi, xolos. Ammo 
uning o‘rnini to‘ldirish oson edi. Kema nihoyatda pishiq 
ishlanganidan ichkariga bir tomchi ham suv kira olmadi. 
Kemaga kirgan suvni to‘kadigan nasoslar tuzuk edi. Bu 
jihatdan «Piligrim»ga hech qanday xavf-xatar yo‘q edi.
Ammo bo‘ron quturgani quturgan, uni hech narsa 
to‘xtata olmaydiganga o‘xshar edi. Yosh kapitan bo‘ron 
bilan kurashish uchun kemasini tayyor holga keltirdi, 
ammo shamolni to‘xtatish, to‘lqinlarni bosish va havoni 
ochib yuborish – uning qo‘lidan keladigan ish emas edi...

---

112
Jyul Vern