Jyul Vern, «O‘n besh yoshli kapitan». «Yangi asr avlodi»

128
Jyul Vern
diqqat bilan tinglab o‘tirardi, aftidan, bundan o‘ziga zarur 
bo‘lgan xulosani chiqazardi.
O‘z tegishini yeb olgan Dingo g‘or og‘zida qorovul 
bo‘lib yotdi. Bunday azamat qorovul borida bemalol dam 
olaverish mumkin edi. Qumloq qirg‘oqqa qanday maxluq 
kelmasin, vafodor it dar rov darak berishga tayyor edi.
Missis Ueldon mudrayotgan Jekni o‘z tizzasiga yotqizib 
gap boshladi:
– Ukam Dik, – dedi u, – shu qiyin kunlarda qilgan 
jonbozliklaring uchun hammamiz sendan minnatdormiz. 
Ammo seni o‘z vazifangdan hozircha ozod qilolmaymiz. 
Dengizda qanday kapi tan bo‘lgan bo‘lsang, quruqlikda 
ham bizlarga shunday boshchilik qilishing kerak. Biz 
hammamiz senga ishonamiz. Endi nima qilishimiz ker-
akligini ayt.
Missis Ueldon, Nan, keksa Tom va boshqa negr lar 
– hammalari Dik Senddan ko‘zlarini uzmasdan, unga 
qarab turardilar. Hatto Negoro ham unga tikilib turgan 
edi. Portugaliyalik, Dik Send bu gaplarga nima der ekan, 
deb qiziqsinib turgan bo‘lsa kerak.
Dik Send birpas o‘ylanib olgandan keyin dedi:
– Dastavval, missis Ueldon, biz qayerdaligimizni bilib 
olishimiz kerak. Men: kemamiz Peru qirg‘og‘ida falokat-
ga uchragan bo‘lsa kerak, deb o‘ylayman. Shamol bilan 
dengiz oqimi kemani xuddi mana shu kengliklarga qarab 
olib ketib qol gan bo‘lishi kerak edi. Ehtimol, biz Perun-
ing birorta kam aholisi, ya’ni pampaslar bilan yondosh 
bo‘lgan janubiy viloyatlaridan biridadirmiz. Menimcha, 
xuddi shunday bo‘lsa kerak, chunki qirg‘oqda hech odam 
zoti yo‘q. Agar mening taxminim to‘g‘ri bo‘lsa, odamlar 
yashaydigan joy ga yetib olishmiz uchun ancha-muncha 
yo‘l yurishimiz kerak bo‘ladi.
– Xo‘sh, unday bo‘lsa, endi nima qilmoqchisan? – deb 
so‘radi missis Ueldon.
– Menimcha, qayerdaligimizni aniq bilmasdan turib, 
g‘orni tashlab ketmasligimiz kerak. Ertaga, dam olgan-
dan keyin, ikkitamiz atrofni tekshirib, aniqlab kelgani 

---

129
«O‘n besh yoshli kapitan»
kuzatuvga jo‘nasin. Ular bu yerdan uncha uzoqqa ketib 
qolmasliklari kerak va yer lik aholini qidirib topib, biz 
uchun zarur bo‘lgan ma’lumotlarni olgandan keyin qaytib 
kelishlari lo zim. O‘n-o‘n ikki mil atrofdagi joylarda ham 
odam topilmasligi mumkin emas.
– Nahotki ajralishsak? – dedi missis Ueldon.
– Shunday qilmasak sira bo‘lmaydi, – dedi o‘smir. – 
Bordi-yu, hech narsani bilolmasak, agar atrofda haqiqa-
tan ham odamzod asari bo‘lmasa, nachora.. U mahalda 
boshqa biror chorasini topamiz!
– Kuzatuvga kimlar boradi? – deb so‘radi missis Ueldon 
birpas o‘ylab turgach.
– Buni hozir hal qilamiz, – dedi Dik Send. – Har hol-
da siz, missis Ueldon, janob Benedikt, Jek hamda Nan 
g‘orni tashlab ketmasliklaring kerak. Bat, Gerkules, 
Akteon hamda Ostin sizlar bilan qolishi mumkin. Tom 
bilan ikkimiz kuzatuvga ketamiz. Ehtimol, Negoro ham 
bu yerda qolishni istar, – deb qo‘shib qo‘ydi Dik, kema 
oshpaziga qarab.
– Ehtimol, – deb mujmal javob qaytardi Negoro.
– Biz Dingoni birga olib ketamiz. U bizga yaxshi ish 
berishi mumkin, – dedi Dik.
O‘z ismini eshitgan Dingo rozilik bildirganday, bir 
vovillab qo‘ydi.
Missis Ueldon chuqur o‘yga toldi. Ozgina vaqtga bo‘lsa 
ham ajralib ketish uni tashvishga solar edi.
«Piligrim»ning falokatga uchragani to‘g‘risidagi xabar 
yaqin o‘rtada yashovchi yerlik xalqlarning qulog‘iga 
yetgan bo‘lsa, ular halok bo‘lgan kemadagilardan biror 
narsa o‘lja olish maqsadida har onda ularga hujum qilib 
qolishlari mumkin. Shuning uchun to‘dani ajratishdan 
nima foyda?
Missis Ueldonning bu fikrini yaxshilab mulohaza qilib 
ko‘rish kerak edi.
Ammo Dik Sendda bunga qarshi keskin dalillar 
tayyor edi.

---