Jyul Vern, «O‘n besh yoshli kapitan». «Yangi asr avlodi»

146
Jyul Vern
– Shu bugunoq, do‘stim! – deb javob qaytardi Gerris. 
– May oyining birinchi kunlaridan boshlab bu yerda 
yog‘ingarchilik boshlanadi. Shuning uchun o‘shangacha 
San-Feliche qo‘rg‘oniga yetib olishimiz kerak. O‘rmon 
ichidan o‘ta digan yo‘l – eng yaqin va hatto eng xavfsiz yo‘l. 
Ko‘chmanchi hindu qabilalari o‘rmonga kamdan-kam 
kiradilar: ular qirg‘oq bo‘yida bosqinchilik qilishni yaxshi 
ko‘radilar.
– Tom, sizlar ham, do‘stlarim, – dedi Dik, negrlarga qa-
rab, – hammamiz darrov safarga tayyorgarlik ko‘rishimiz 
kerak. Oziq-ovqatdan eng yengillarini olib, qoplarga so-
lamiz. Hamma yukni o‘rtada taqsim qilamiz.
– Mister Dik, – dedi Gerkules, – agar istasangiz, ham-
ma yukni bir o‘zim ko‘tarib olaman.
– Yo‘q, do‘stim Gerkules, – deb javob qaytar di Dik 
Send, – yaxshisi, hammamiz bo‘lishib olamiz.
– Gerkules, siz pahlavon odamga o‘xshaysiz, – dedi 
mister Gerris, go‘yo Gerkules sotishga qo‘yil gan molday 
uni boshdan-oyoq ko‘zdan kechirib chiqib, – Afrikadagi 
qullar bozorida sizning bozoringiz chaqqon bo‘lardi-da.
– O‘zimga yarasha bo‘lardi, – dedi kulimsirab Gerku-
les. – Ammo xaridorlar meni ushlash uchun rosa ovora 
bo‘lishardi-da.
Shundan keyin yo‘lga chiqish uchun hamma hozirlik 
ishiga kirishdi. Tayyorgarlik uzoqqa cho‘zilmadi, chunki 
dengiz qirg‘og‘idan San-Feliche gatsiyendasiga borish 
uchun eng ko‘p deganda o‘n kun yurilardi, xolos.
– Mister Gerris, siznikida mehmon bo‘lishimizdan 
oldin, siz ham bizning mehmonimiz bo‘lsangiz, – dedi 
missis Ueldon. – Biz bi lan birga nonushta qilish malol 
kelmasa kerak deb o‘ylayman.
– Jonim bilan, missis Ueldon, jonim bilan, – deb mulo-
yimlik bilan javob qaytardi Gerris.
– Nonushta birpasda tayyor bo‘ladi.
– Juda soz, missis Ueldon. Ungacha men otimni olib 
kela qolay. U allaqachon ovqatini yeb bo‘lgandir.

---

147
«O‘n besh yoshli kapitan»
– Birga borsak nima deysiz, mister Gerris? – deb so‘radi 
Dik Send.
– Bemalol, do‘stim, – deb javob berdi Ger ris, – birga 
boraylik, men sizga daryoning dengiz ga kelib quyiladigan 
joyini ko‘rsataman.
Ikkovlari ketishdi. Shu vaqtda missis Ueldon ha-
sharotshunos olimni topib kelgani Gerkulesni yubordi. 
Benedikt tog‘a atrofda nimalar bo‘layotganiga sira parvo 
qilmas edi. U o‘rmon yoqa sida hasharot qidirib yurar, 
lekin hech narsa topolmasdi.
Gerkules uni zo‘rlab olib keldi. Missis Ueldon Benedikt 
tog‘aga, mamlakat ichkarisiga jo‘nashga qaror qilindi va 
o‘n kun cha o‘rmon ichidan piyoda yurib borishga to‘g‘ri 
keladi, deb xabar berdi.
Benedikt tog‘a, men hoziroq jo‘nashga tayyorman, 
dedi. U butun Janubuiy Amerikani boshdan-oyoq piyoda 
yurib chiqishga rozi edi, ishqilib, yo‘lda unga hasharotlar 
terib yurishga yo‘l qo‘yishsa bo‘lgani.
Keyin missis Ueldon Nan kampir bilan birga no-
nushtaga mazalik bir ovqat tayyorladi. Albatta, uzoq 
safarga jo‘nashdan oldin yaxshilab ovqatlanib olish aslo 
zarar qilmasdi.
Shu vaqt ichida Gerris bilan Dik qirg‘oq bo‘ylab 
daryocha ning etak tomoniga kelishdi va daryo oqimi 
bo‘ylab yurib bir necha yuz qadam yuqoriga chiqishdi. U 
yerda daraxtga boylab qo‘yilgan otni ko‘rishdi. Ot egasini 
ko‘rish bilan kishnab yubordi.
Bu juda ajoyib bir ot edi, lekin qaysi zotdanligini Dik 
bilmadi. Ammo tajribali kishi uning ingichka bo‘ynini, 
kichkina boshini, uzun sag‘rinini va nishab yelkalarini 
ko‘rishi bilanoq, zotli arab oti ekanligini darrov bilardi.
– Buning qanday baquvvat jonivor ekanini ko‘rib tu-
ribsiz, do‘stim, – dedi Gerris. – Unga be malol ishonaversa 
bo‘ladi.
Gerris otini daraxtdan yechib oldi-da, tizginidan 
ushlaga nicha, Dikdan oldinda yurib, g‘orga jo‘nadi. Dik 
uning ketidan yurib, o‘rmon va daryo bo‘ylariga diqqat 

---

148
Jyul Vern
bilan qarab bordi. Ammo u shubhalanadigan hech narsa 
ko‘rmadi.
G‘orga yaqinlashay deganida birdaniga Gerrisga savol 
berib qoldi:– Mister Gerris, bugun kechasi siz Negoro 
degan portugaliyalik bir odamni uchratmadingizmi?
– Negoro deysizmi? – deb qayta so‘radi Gerris, go‘yo 
hech narsaga tushunmagan odam sin gari, – kim ekan 
u Negoro?
– U «Piligrim» kemasining oshpazi edi, – deb javob 
qaytardi Dik Send. – Allaqayoqqadir g‘oyib bo‘lib qoldi.
– Dengizga cho‘kib ketmadimikin? – deb so‘radi Gerris.
– Yo‘q, yo‘q, – dedi Dik. – Kecha kechqurun biz bilan 
birga edi, kechasi yo‘q bo‘lib qolibdi. U daryoning yuqori 
tomoniga chiqib ketgan bo‘lmasin yana. Siz ham o‘sha 
yoqdan kelayotganingiz uchun sizdan so‘ragan edim.
– Hech kimni uchratganim yo‘q. – dedi Gerris. – Agar 
oshpazingiz o‘rmonning ich-ichiga kirib ketgan bo‘lsa, 
adashib qolishi ehtimol... Ehtimol, yo‘lda unga yetib 
ham olarmiz.
– Ehtimol, ehtimol... – deb g‘uldirab qo‘ydi Dik.
Dik Send bilan Gerris g‘orga qaytib kelishganda no-
nushta tayyor bo‘lgan edi. Gerris ovqatga och bo‘riday 
tashlandi.
– Demak, yo‘lda ochdan o‘lmas ekanmiz, – de di u. – 
Aytganday, menga do‘stim aytgan haligi portugaliyalik 
bechoraning holi nima kecharkin?
– Eh-he! – deb uning gapini bo‘ldi missis Ueldon. – Dik 
Send sizga Negoroning g‘oyib bo‘lganini aytdimi?
– Ha, missis Ueldon, – deb javob qaytardi Dik. – Men 
mister Gerris uni uchratmadilarmikin deb bilmoqchi 
edim.
– Yo‘q, uchratmadim, – yedi Gerris. – Kelinglar, endi 
bu qochoq haqidagi gapni bir yoqqa qo‘yib, o‘z ishlarimiz 
to‘g‘risi da gaplashaylik. Siz qachon istasangiz, missis 
Ueldon, shunda yo‘lga chiqaveramiz.
Ovqatdan keyin har kim o‘ziga ajratilgan yukni oldi. 
Missis Ueldon Gerkulesning yordami bilan otga mindi. 

---

149
«O‘n besh yoshli kapitan»
Jek o‘zining o‘yinchoq miltig‘ini orqasiga osib va bunday 
ajoyib otni bergan kishiga tashakkur bildirishni ham 
esidan chiqarib qo‘yib, onasining oldiga o‘tirib oldi.
U onasiga, «bu misterning otini» o‘zim haydayman, 
deb darrov tizginni qo‘liga oldi.
Onasi, mayli, degandan keyin, Jek o‘zini otryadning 
boshlig‘i, deb his etdi.