Жавоблар ўзбекистон тарихининг фан сифатидаги ўрни

188. Қайта қуриш йилларида Узбекистоннинг ижтимоий-сиёсий ҳаёти. 80-йилларнинг ўрталарида бошланган Қайта қуриш маданиятининг соҳасини ҳам қамраб олган.Мамлакат сиёсий раҳбариятининг маданият соҳасини «Қайта қуриш» аслида маънавий жабҳада маъмурий-буйруқбозлик тизими ривожланишининг экстенсив йўли яроқсиз бўлиб қолганлигидан далолат эди.Чунки узоқ йиллар давомида мустабид тузумнинг миллий республикалар маданиятини инкор этиб бутун мамлакатда ягона социалистик маданиятни шакллантириш борасида олиб борган хайриилмий сиёсати маданиятда ҳам ижтимоий-иқтисодий соҳаларда бўлганидек тушкунлик турғунлик механизмининг юзага келтирди. Яна шуни ҳам тан олиш керакки, қайта-қуриш Узбекистонда миллий маданиятни айниқса миллий қадриятларни тиклаш ва ривожлантириш халқнинг ўзлигини янгилаш жараёнининг тезлаштириш йўлида маълум қадам бўлди.1985-1990 йиллар халқ таълими тизимидаги айрим силжишлар маъмурий-буйруқбозлик тизимининг зўр бериб қилган ҳаракати билан тавсифланади.Лекин бу даврда таълим ва тарбия соҳасидаги зиддиятли ҳолатлар янада кескинлашди.Масалан: Халқ таълими соҳасида белгиланган ислоҳотларни амалга ошириш мақсадида Узбекистон ССР Маориф вазирлиги республикадаги нисбий ўсиш эътиборга олган ҳолда таълим тизимини яратиш мақсадида 1985-1990 йилларга мўлжалланган янги мактаблар қуришни кўзда тутган эди.Уқитувчи кадрлар тайёрлашда ҳам номутаносиблик юзага келган эди.1983 йилда Республика мактабларида ишлаётган ўқитувчилар сони 268,4 минг кишини ташкил қилган ҳолда бу рақам 1990 йилга келганда 243,4 минг қадарга тушиб қолди.1985-1990 йилларда Узбекистонда фанда ҳам бир қатор ўзгаришлар содир бўлди.
189. «Қайта қуриш» йилларида иқтисодиётни ислоҳ қилинишнинг муваффақиятликка учраши, унинг сабаблари 80-йилларда совет жамияти «қайта қуриш» сиёсати бошланди.Қайта қуришнинг биринчи босқичи 1985-1987 йилларда тўғри келади.Қайта қуришнинг дастлабки даврларида асосий эътибор мамлакат иқтисодиётини ривожлантиришда қаратилди.Аммо 1986 йилдан бошлаб мамлакат иқтисодий аҳволи баттар ёмонлаша бошлади, 1987 йил январидан бошлаб ишлаб чиқариш ҳужжатлари кескин пасайа борди, иқтисодиётда инқирозли ҳолат юзага келди.Қайта қуришнинг биринчи босқичи шу тарзда мағлуб бўлади.Натижада Узбекистонда иқтисодий аҳвол оғирлаша бошлади.Моддий танглик юзага келди, хўжалик юритиш тизими моддадан ташқари сиёсийлашди, маъмуриятчилик усуллари такомиллашди.Буларнинг барчаси табийки, оғир иқтисодиётни юзага келтирди.Агар 1981-1985 йилларда ялпи ижтимоий маҳсулот 3,4% ошган бўлса, 1986-1990 йилларда бу кўрсатгич 2,2%ни ташкил етди.1990-1986 йилларда Узбекистонда пулат қуёш даражаси жиддий камайди.Шу давр мобайнида пахта териш машиналари ишлаб чиқариш 9,4 минг донадан 5,8 минг донага тракторлар 26,4 мингдан 21,1 минг донага, эксковаторлар 1576 донадан 964 донага камайди. Умуман 1991 йилда Узбекистон экспертининг 79 фоизини хом Аше маҳсулотлари, 11%и машиналар, техника вазифалари, асбоб ускуналар, 6%и халқ истемол моллари, 4% озиқ-овқат маҳсулот ташкил этди.Совет ҳукумати раҳбарлари бор имкониятини ишга солиб (ота-боболардан қолган) бирлашган давлатлар яни ССР давлати сақлаб қолишда интилдилар.Лекин у барибир парчаланиб кетди бунинг икки сабаби бор булар 1. «Қайта қуриш»нинг аниқ изчил илмий жиҳатдан ишлаб чиқилган дастурини йўқ эди.2.Партия раҳбарлари бундан манфаатдор эмас эдилар.Енди иккинчи босқич 1987-1990 йиллар ҳақида гапирсак 80 йилларнинг иккинчи ярмида Узбекистон иқтисодиётида жиддий салбий таъсир етган ҳолатлардан яна бири 1985-1989 йиллардаги қатағонлар «десантлар» «Пахта иши» оқибатлари бўлди.Бу даврда хўжалик юритиш санъатини юксак даражада ўрганган минглаб раҳбарлар, мутахассислар қамалди, ишдан олдин улар кейинчалик Амалий фаолият кўрсатишга қодир бўлмай қолдилар.