184.Уруш йилларида қрим татарлар, мисхити турклари, чеченлар, қорачойлар ва бошқа халқларнинг ўз ватанидан бадарға қилиниши. Узбекистонга кўплаб рус ва бошқа европалик ишчи ва хизматчилар кучириб келинди.Уруш йиллари 20 дан ортиқ халқ ва элат қоллиқлар, қрим татарлари, чеченлар, ингушлар, немислар, қорачойлар понтея гренлари, масхати турклар ва бошқалар ўзларининг ватанидан доимий яшаш жойларидан Узбекистонга мажбуран кўчириб келдирилди.Мамлакатнинг душман вақтинча босиб олган ҳудудларини фронт оқимидаги туманларни ташлаб чиққан дастлабки ўн минглаб кишилар республикага 1941 йилнинг ёзидаёқ кела бошлаган эди.Узбекистон уруш йиллари Россиянинг босиб олинган районларидан – Учраинадан Беларусиядан хаммаси бўлиб бир миллиондан ортиқ кишини қабул қилди.Улардан 200 минг нафари болалар эди.Кўчириб келтирилганларни ишга жойлаштириш юзасидан катта ишлар амалга оширилди.Фақат Тошкент шаҳрининг ўзига 1941 йил 24 ноябрдан 31 декабргача 37,6 мингдан ортиқ киши, 1941-1942 йилларда қарийб 240 минг киши жойлаштирилди ва иш билан таъминланди.Узбекистон аҳолиси ота-онасидан ва уйидан ажралган болаларни айниқса самимий ғамхўрлик билан қабул қилди. «Сен етим эмассан» - ўзбек шоирини қалб қаъридан отилиб чиққан бус амимий сўзлар бутун ўзбек халқининг ҳаяжонли ҳис-туйғуларини ифодалар эди.Узбекистонликлар бахтсиз болаларни ўз қучоғига олиш, уларнинг кўнглини кўтариш, уларга қулай шарт-шароитлар яратиб бериш учун қўлларидан келган, мумкин бўлган ва хатто бўлмаган нарсаларни ҳам қилдилар.
185.Фашизмнинг тор-мор этишда Узбекистоннинг муносиб ўрни.1941-йил 12-июнь куни гитлерчилар Германияси ҳужум қилмаслик тўғрисидаги шартномани бузиб СССРга тўсатдан бостириб кирди.Совет халқини немис-фашист босқинчиларига қарши Улуғ Ватан уруши бошланди.Барча Совет кишилари учун оғир синовлар даври келди.23-июнь нуниёқ Тошкентда кўп минг кишилик митинг бўлди.Партия ва Совет органларини вакиллари турли корхона ва муассасаларнинг ишчи ва хизматчилари ўқитувсилар талабалар ўз Ватанларини кўкрак тутиб химоя қилишга, фронтда ва фронт орқасида душман устидан ғалаба қозонишга тайёрмиз деб айтдилар.Кўпгина кишилар фронтга жўнаб кетиш тўғрисида шу митингнинг ўзидаёқ ариза бердилар.Бундай аризалар ҳарбий комиссариятларга ҳам берилди.Урушни дастлабки ойларида фидокорона оқил ва донно ўзбек халқидан 32 мингдан кўпроқ шундай ариза тушди.Ҳарбий комисариятга ҳам берилди.Урушнинг дастлабки ойларида ўзбек халқи қалбида фашист зулмига қарши нафрат туйғулари уйғонди.Ватанпарварлик ва Ватан тақдири учун шахсан жавобгарлик хисси бўлган кишилар оммаси қўлга қурол олиб Ватанни шон-шарафи эркинлиги фронтга кўплаб кишилар жўнаб кетдилар.Узбекистондан уруш йиллари кўплаб нефт кимё Волфрам молибдек мисс ва бошқаларини захиралари асосида рангли металлар саноатини яратишга киришилди.Узбекистонда металлургия, энергетика, ёқилғи ва машинасозлик саноатларини қайтадан яратиш мамлакат ҳарбий ишлаб чиқаришнинг асосларини мустаҳкамлади.Республика умумиттифоқ иқтисодиётига қўшадиган хиссасини, кўпайтирди.Мамлакат ҳарбий салоҳиятини йўқотилган қувватлари 1943 йил қайта тикланибгина қолмай балки аввалгилардан ҳам ўзиб кетди.Узбекистон саноат салоҳияти анча ошди.1941 йилдан то 1945 йилгача индустрияни барча соҳаларига таалуқли бўлган 280 та янги саноат корхонаси қурилди.Бундан ташқари қишлоқ хўжалиги салоҳияти ҳам мисли кўринмаган даражада ривожланиб кетди.