Jahongir mamatov: iak memuar umid yoki kirish o’rnida

27.MUROD
-Islom aka, odamlaringiz meni o’ldirmoqchi bo’lishdi,-dedi Murod Jo’raev bir kuni Karimovga. 
U Muborak shahar ijroiya qo’mitasi raisi, Qashqadaryo viloyat kengashi deputati va O’zbekiston 
Oliy Kengashining qonunchilik qo’mitasi a’zosi edi. 
Karimovning rangi oqarib ketdi. Bir menga qaradi va bir Murodga. Keyin: 
-Odamlarim bo’lganini qayerdan bildingiz? Peshonasiga yozib qo’ygan ekanmi?-dedi Murodga 
darhol va kaminaga yuzlanib,- Sizlar bu masalani ham o’rganishga kirishibsizlar-ku?!-dedi. 
-Biz Oshkoralik qo’mitasida bu masalani bugun muhokama qildik…,-deya gap boshlagan edim, 
Karimov gapimni bo’ldi. 
-Hali mish-mishdan iborat bo’lgan narsani qanday qilib muhokama qilasizlar, bu Oliy majlismi 
yoki militsiyami? Qanaqa qo’mita sizlar, prizidiumga talab qo’yasizlar? O’zlaringni kim deb 
hisoblayapsizlar? Shahar bedarvoza qoldimi? 
-Islom aka, bu qanaqa mish-mish bo’lishi mumkin?,-dedim,-asosiy manba shu erda-ku?. 
O’zbekiston xalq deputatiga suiqasd qilinadiyu biz indamasdan qarab turaverishimiz kerakmi? 
Mo’rod Jo’raev Toshkentga kelib, darhol bizning yonimizga emas, sizning huzuringizga borib, 
voqeani aytib bermoqchi bo’lgan. Siz esa uni yarim kun kuttirib, qabul ham qilmaganingizdan 
keyin biz masalani qo’mitada muhokama yettik. Ichki ishlar vazirini chaqirsak, unga “bormaysan” 
deb aytibsiz. Qo’mita majlisi haqida televidenie tayyorlagan xabarni ham to’xtatibsiz… 
Karimov “eb qo’ygudek” bo’lib termulib qoldi. Ko’zlarida g’ira-shira tabassum paydo bo’ldi. Bu 
qahrning zaharxanda bir shakli. U gaplarimni eshitmayapti, deb o’yladim va gapdan to’xtadim. 
Ammo u eshitib turgan ekan, darhol javobga o’tib: 
-Mening vazifam xalqni vahimaga solmaslik,-dedi,- hali o’rganilmagan, bilinmagan ishni qanday 
qilib matbuotga chiqarish mumkin? 
-Islom aka, Qarshidan bu ishni o’rganamiz, deb yo’lga chiqqanlarni ortga qaytarish haqida buyruq 
beribsiz-ku?!-dedi Murod. 
Bizni Karimov chaqirmasdan oldin birgalikda Qarshiga telefon qilgandik. Viloyat ichki ishlar 
boshqarmasining vakillari yo’ldan qaytishganini aytishgandi. 

---

Murod Jo’raev shu kuni Toshkentga Oshkoralik qo’mitasining va “Tashabbus” guruhining 
majlislariga kelishi kerak edi. Ammo yetib kelolmadi. U tushdan keyin kirib keldi va o’ziga 
suiqasd qilinganini aytib berdi. Bunga qadar u qonunchilk qo’mitasining kotibi Toshpo’lat 
Jo’raevga telefon qilib bo’lgan voqea haqida axborot bergan va Karimov qabulxonasida kutib 
o’tirganini aytgan. Biz Toshpo’latdan ma’lumot olib, Murodning kelishini kutayotgandik. 
Noma’lum kishi yoki kishilar sahar soat beshda u yotadidan xonaning derazasidan uning yotog’ini 
o’qqa tutishgan. Uning o’zi bu haqda majlisimizda quyidagilarni aytdi׃ 
-Shu xonada yotishimni va har kuni soat oltida uyg’onishimni bilishgan. Ammo shu kuni 
Toshkentga keladigan bo’lganim uchun uyqum qochdi va ancha vaqt har ikki majlisda aytadigan 
gaplarimni o’ylab yotdim. Soat beshdan biroz oldin o’rnimdan turib, tashqariga chiqdim. Birdan 
o’q tovushini eshittim. Xonamga yugurib kirib chiroqni yoqdim. Yotadigan to’shagimni cho’tlab 
otishibdi. Xayriyatki, umr yo’ldoshim boshqa xonada bolalar bilan birga edi. Kichkinamizning 
biroz tobi yo’q edi…Xullas, darhol hamma yoqqa xabar qildim va o’zim yashirin yo’l bilan 
aeroportga yetib borib, Toshkentga uchdim. Doim darhol qabul qiladigan Karimov bu safar 
negadir umuman qabul qilmadi. Odamlar oddiy masalalar bilan kirib-chiqib turdilar, ammo menga 
faqat tush paytida ketaverishim kerakligi, lozim topilganda chaqirilishim mumkinligini aytishdi. 
Muborak shahar ijroiya qo’mitasiga qattiq bosqilar bo’layotgandi va biz bu masalani 
kengaytirilgan majlislarda muhokama qilib, sessiyaga olib chiqishni rejalashtirgan edik. 
Majlis paytida masala shu nuqtaga kelganda tanaffus e’lon qildik. Qo’mitamiz raisi Erkin Vohidov 
“Oshxonada parhez ovqat yo’q, uyga borib kelishim kerak” deb ketib qoldi va tushdan keyin 
qaytmadi. 
Majlisni yana o’zim o’tkazdim va Bosh prokuratura hamda Ichki ishlar vaziridan darhol bu haqda 
ma’lumot berishni, Oliy Kengash prezidiumidan esa shoshilinch ravishda majlis chaqirish, 
masalani o’rganish yuzasidan komissiya tuzishni so’radik. Oradan ko’p o’tmay Karimov chaqirdi. 
Mana endi u xuddi shu majlisga sha’ma qilayotgandi. 
Karimovning o’zini tutishi va masalani bosdi-bosdi qilishga urinishidan u bu haqda oldindan 
xabari bor, shekilli, degan fikr kelib chiqardi. Yo uning o’zi bevosita topshiriq bergan yoki 
shunday bir “tashabbus” bilan kelganlarga “bo’pti” deb yuborgan deb o’yladim. 
Keyin Murodning aytishicha, Karimov unga “Seni yo’qotib yuboraman” degan ekan. Bu gapni 
o’zim ham eshitganimda, Murodning gaplari yodimga tushgandi. 
Murod Jo’raevning ota-bobolari Turkmanistonda tug’ilgan, o’zi esa bolaligidan boshlab 
Qashqadaryoda o’sgan. 
Qayta qurish va oshkoralik yillarida Muborak shahrida kommunistik partiya ziddiga yurib, bur 
guruh mustaqil fikrlovchilar bilan saylovda shahar kengashiga nomzodlarini qo’yadilar. Murod 
Jo’raevning o’zi O’zbeksiton xalq deputatligiga ham nomzod bo’ladi va saylanadi. 

---

Qashqadaryo “obkomi”ning birinchisi Islom Karimov bu “o’zboshimcha”lar maydonga chiqqanda 
O’zbekiston Kommunistik partiyasiga birinchi kotib bo’lgandi. 
Murod Jo’raega “Nomzodingni ol!” deb buyruq beradi, ammo u kurash yo’lidan qaytmaydi. 
Muborakda ozodlikning hur uchqunlari ko’zga tashlana boshlaydi. Shahar kengashi fidokorlari 
erkin teleko’rsatuvlar beradigan mahalliy, mustaqil tele-kanal ochishadi. Xalq bilan ochiq muloqot 
boshlanadi. Murod Jo’raevning ijroqo’m raisligiga saylanishi Karimovni g’azzabga soladi. Rayon