Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

лан ган М есоп от ам и я дан ҳар хил касбдаги киш иларни
ю б о р и б , улар Х оразм га ўзл ар и н и н г қурилиш усл уби ва
архитектура ан ъаналари н и , ай ри м м аф куравий тасав-
вурларини ол и б к елиб ўзлаш тирганлар. А м м о аҳам о-
нийларга қарам бўлган Х оразм ҳудудида К ўзалиқир ҳаро-
балари н и тек ш и рганда, ун да ҳам эр ам и здан аввалги
V I—V асрларга о и д маҳаллий ҳ о к и м н и н г к енг сарой
к ом п лек си м авж уд б ў л и б , Тупроққалъадан ф а р қ қилиб,
анча архаик қуриш ан ъ аналарини сақлаган. Бир асрча
к ей и н р о қ қурилган н иҳоятда мустаҳкам дев ор л и Қ алъа-
92

---

л и қ и р -I ш аҳар сар ой и ак син ч а қурилиш и ж иҳатдан би р
о з ф а р қ қилади ва аҳам они й лар сарой лари га к ўпр оқ
ўхш ай ди . Балки Қ алъалиқир-I и стеҳк ом и Х ор азм сат-
р ап л и ги н и н г м аркази ҳи собл ан ган ва унга сер ун ум бой
ўлкани контрол қ и л и ш , бош қ ариш ва с о л и қ тўплаш
вазиф алари топ ш и р и л ган , яъни сатрап н и н г пойтахти
б ўл и б хи зм ат қилгандир.
Т еш и к қ ал ъ ан и тек ш и р и ш ш ун и к ўр сатади к и , бу
қаср катта ерли деҳқ он оилаларники бўлган. Бу давр­
д а д еҳ қ о н ои л ал ар и н и н г қаср ва қўрғонлари асосан
катта-кичиклиги билан ф арқ қилиб, зодагон деққонлар
о д д и й деҳқонларга қарама-қарш и соц иал гуруҳдар с и ­
ф ати да эм а с, ак си н ч а, булар ҳам м аси б и р и ж тим ои й
табақ а ҳ и со б л а н г а н . Ў ш а вақтда м аҳаллий зо д а г о н
«деҳқон» сў зи би л ан аталган. Д ем а к , янги и ж тим ои й
тузум — ф ео д а л и зм ҳали ғалаба қ о зо н м а г а н , ам м о
ун и н г белгилари ҳамма ёқда сези ларли . Зодагон оқ су-