Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

якларнинг дабдабали қасрлари катта сув и нш оотлари -
н и н г б о ш и н и аст а -сек и н эгаллаб, о д д и й деҳ қ о н қўр-
ғонлари усти дан ўз \у к м и н и ўтказа бош л ай ди . Қ ўр-
ғонлар ни м устаҳкамлаш дан м ақсад таш қи душ м андан
м удоф аа қилиш гина эм а с , ш ун и н гдек , ўзи дан кучли
зодагонлардан ў з озодли ги н и ҳимоя қилиш ни кўзлаган
эд и . Бу даврга о и д баъзи би р м анбалар Х ор азм н и н г
ички аҳволида ж и д д и й соц и ал тўқнаш увлар м авж уд-
л и ги н и кўрсатади. Воҳадаги и стеҳк ом ларн и н г м устаҳ-
кам ланганлиги, м о д д и й ва м адани й соҳада ўзи га хос
тор рам кадалиги — Х о р а зм н и н г с и ёси й ҳам да иқти-
со д и й ж иҳатдан Ўрта О си ён и н г бош қ а вилоятларидан
аж ралиб қ олганлигини кўрсатади. Бу ф акт V III асрга
к ел и б ар абл ар и с т и л о с и а р а ф а с и д а Х о р а з м ш о ^ а р
ол и й ҳ о к и м и я т и н и н г заи ф лаш ган ли ги дан дарак б е р а ­
ди .
А ф риғийлар ҳукм ронлигининг сўнгги даврида шаҳар-
л ар н и н г туш кунликка учраш и ҳақидаги маълумотлар
VII аср араб ёзувчилари ҳи коялари да ҳам м авжуд. Ал
Т абари й 712 йил д а Х оразм да ф ақат учта катта шаҳар
К ат (П и л ), Х азор асп ва Урганч бор л и ги н и хабар қила-
д и . Э н ди л и к да илгариги «мингта шаҳар»лар ўрн и га ўн
м ин глаб қаср ва қўрғонлар п ай до бўлади . Ал М ак ди -
с и й н и н г ёзи ш и ч а , X асрда аф риғи й лар сул ол аси н и н г
эн г охи рги кунлари араф асида фақат М аздақ хон (Қ ор а-
қ ал п оғи стон н и н г Х ўж айли район и га я қ и н ) ш аҳарининг
атр оф и да 12 м и н г қўрғон бўл ганЗ Х о р а зм н и нг туш к ун -
93

---

ликка учраш и га яна б и р дали л — катта сугор и ш и н ш о -