Исо жабборов буюк хоразмшоҳлар

маълум бўлиш ича, бу қалъалар атроф ида камида 1 — 1,5
к илом етр кенгликда анча зич ҳов л и -ж ой л ар қурилган,
улар алебастр ва сирли к ош ин би лан безатилган . Бу
ерда катта-катта карвон саройлар ва бош қ а инш оотлар
ба р п о этилгани ҳам х о р а зм ш о \л а р даври да шаҳарлар
ривож ланган идан далолат беради . О лтин Ў рда х он л и -
ги даврида янги қалъалар, к арвон саройлар ва ш аҳар
атроф идаги турар ж ойлар анча ж адаллик би лан қурил-
ган.
А ф риғи й лар даврига о и д оби дал арн и қ ази б тек ш и ­
риш Х оразм давлатин и н г V I—VIII асрлар ва илк ислом
давридаги ўлканинг соц иал-и қ ти содий бўш лиғини аниқ-
лаш га и м к он бер ади . Д аставвал й ир ик ш аҳар-қалъала-
лар атр оф и да м усулм он давригача ю зл аб қ аср -ҳов л и -
ларн и нг п ай до бўли ш и б у ерда ф еодал мулкчилиги ва
давлатчилиги ш акллана бош лаганли ги дан далолат б е ­
ради. Т адқ и қотчи ларн ин г ф и к р и ч а, а р а б -ф о р с м уал-
л и ф л ар н и н г IX —XI асрларда Ўрта О си ёда шаҳарлар
теварагида ю злаб қаср (кўш к)лар тўғри си да ёзи ш л ари ,
мазкур ҳудудда, балки бу ерда б о й ф еодал зодагон лари
98

---

би лан бирга «савдо капитал и» га эга й ирик савдогарлар
ҳам ю зага келганлигидан дарак беради . А м м о Х о р а зм -
даги й и р и к ер эгалари и сти қом ат қилган катта қалъа-
чалардан таш қари, ҳ гти қарам бўл маган ж ам оачилик
тузум и д а яш аб келаётган м улкдор борли ги дан маълу­
мотлар м авжуд. Х оразм воҳасида 150—200 метр м а со -
ф ада ж ойлаш ган ю здан ор ти қ қаср (кўш к)ларда катта
оилали деҳқ он ж амоалари яш аганлиги аникданган. М а­
салан , араб сай ёҳи И стаҳр и й н и н г таъриф ича Б ухоро-