«Ишлаб чикариш жараёнлари хавфсизлиги» фанидан маърузалар матнлари

11 Маъруза
Ишлаб чиқаришда технологик жараёнларни бажарилишида ишчи, хизматчи техник ходимларга бўлган талаблар.
Режа: Ишлаб чиқаришда йўриқнома ўтказиш, малака оширишни ахамияти. Тармоқлар бўйича мутахассислар хизмати, жавобгарлик. Техник воситалардан хавфсиз фойдаланиш.

Саноат корхоналарида соғлом хавфсиз мухит яратиш, мехнатни инсон фаолиятини мухофазалаш маъсулияти иш берувчи рахбарларга (мехнат қонунлари кодексни 15 моддасига асосан) юклатилган:

1. 
   Бино иншоатлардан, воситалардан, технологик жараёнлар бажарилишида хавфсизликни таъминлаш,
   
2. 
   Жамоа химояси, шахсий химоя воситалари билан таъминлаш,
   
3. 
   Билим даражаси етарли бўлмаган шахсларни ишга қўймаслик,
   
4. 
   Мехнат мухофазаси ишларини уюштириш, иш жойларни аттестациядан ўтказиш,
   
5. 
   Мехнат мухофазаси, хавфсизликни таъминлашга боғлиқ санитар маиший, профилактик ишларни уюштириш,
   
6. 
   Мехнат қонунчилигига асосан мехнат режимини дам олишни уюштириш,
   
7. 
   Корхона мухити, шароитига мос керакли махсус кийимлар билан таъминлаш,
   
8. 
   Корхона фаолияти холати иш жойлари устидан назорат ўрнатиш,
   
9. 
   Ишчиларга иш жойи, мехнат мухофазаси бўйча маълумотлар бериш,
   
10. 
    Хавфсиз иш бажариш, биринчи ёрдам кўрсатиш бўйича билим бериш ўргатиш вазифаларини бажаради.
    

Саноат корхоналарида (техник директор) бош мухандис қуйидаги вазифаларни бажаради:

1. 
   Мехнат мухофазаси бўйича ишларни ташкил қилишда рахбарлик,
   
2. 
   Бино иншоатлардан хавфсиз фойдаланишни таъминлаш,
   
3. 
   Тадбир чораларни, программаларни тайёрлашни уюштириш,
   
4. 
   Йўриқномаларни қайта ишлаш, кўриб чиқиш, замонавийлигини уюштириш,
   
5. 
   Ишлаб чиқаришда бахтсиз ходисаларни текшириш, расмийлаштиришни уюштириш,
   
6. 
   Маъмурий текширишда қатнашиш, ташкил этиш
   
7. 
   Замонавий технологияларни тадбиқ қилишни уюштириш,
   
8. 
   Ишчи хизматчиларни билим даражасини текшириш, ўқитишни уюштириш,
   
9. 
   Хавфли зарарли иш усулларини, ишни тасдиқлаш,
   
10. 
    Давлат назорат органлари томонидан тузилган йўриқнома (акт)ларни бажаришни уюштириш таъминлаш
    

Ишлаб чиқариш корхоналарида қўлланадиган хавфли хомашё, моддаларни миқдори, корхона қувватини эътиборга олиниб бош мухандисга вазифасини бажаришга ёрдам берадиган “мехнат мухофазаси” бўлими “хавфсизликни таъминлаш” бўлими, шунингдек “техника хавфсизлиги мухандиси” бўлиши мумкин.
Кичик, хавфсизроқ ишлаб чиқариш корхоналарида хавфсизлик ишларини таъминлашда техника хавфсизлиги мухандиси фаолият кўрсатади, бош мухандисга ёрдам беради, яъни қуйидаги вазифаларни бажаради:

1. 
   Мехнат мухофазаси ишларин режалашда қатнашиш уюштириш,
   
2. 
   Мехнат мухофазасига боғлиқ ишларни бажариш,
   
3. 
   Йўриқнома ўтказиш,
   
4. 
   Назорат олиб бориш,
   
5. 
   Текшириш комиссиясида қатнашиш,
   
6. 
   Йўриқнома тайёрлашда, қўллашда қатнашиш.
   

Саноат корхоналарида жараёнларни хавфсиз бажариш мақсадида, санитария, гигиена, техника хавфсизлиги норма қоидалари асосида фаолият юритиши учун техника хавфсизлиги иштирокида ишчи хизматчиларга йўриқнома (йил давомида кириш, иш жойида режали, режадан ташқари, махсус) ўтказишади шунингдек хар уч йилда малака оширишга жалб қилинади.
Ишлаб чиқаришда хавфсизлик, мухофазага боғлиқ қонун қоида талабларни бузганларни интизомий, маъмурий, жиноий, моддий жавобгарлик қўлланади.
Ишлаб чиқариш, техник, технологик жараёнларни бажаришда мухитда техноген, антропоген хавфларни содир бўлиши ўз навбатида қўлланаётган барча турдаги воситаларни талабларга жавоб беришига, лойиха асосида ўрнатилишига боғлиқ.
Жараёнлар бажарилишида босим, юқори харорат, электр, механик куч қўлланилиши муносабати билан техник, технологик воситалар пишиқ, бутун бўлиши, иссиққа, совиққа, юқори хароратга, коррозияга, ўтга чидамлилиги талаб қилинади, бунинг учун металл, қотишмаларни хусусияти эътиборга олиниб, улардан воситалар тайёрланади.
Воситалардан хавфсиз фойдаланиш, ишлаб чиқаришда соғлом мухит яратиш учун режали текшириш, назорат олиб борилади, шунингдек таъмирлаш алмаштириш ишлари амалга оширилади.
Замонавий янги қурилма, воситалардан фойдаланиш автоматизация, электроника, тизимларини қўллаш ишлаб чиқариш жараёнида хавфсизликни таъминлаш, соғлом мухит яратишда ахамиятлидир.

Назорат саволлари

1. 
   Ишчи хизматчи техник ходимларга бўлган талаблар
   
2. 
   Тармоқлар бўйича хавфсиз жараён бажариш
   
3. 
   Технологик регламент хақида тушунча
   
4. 
   Рахбар, бош мухандис, мухандисни вазифалари, хуқуқлари