«Ишлаб чикариш жараёнлари хавфсизлиги» фанидан маърузалар матнлари

9 Маъруза
Ишлаб чиқариш жараёнида хавфсизликни таъминлашда эътиборга олинадиган асосий омиллар тадбир чоралар

Режа: технологик жараён хавфсизлигига боғлиқ кўрсаткичлар жараён хавфсизлигини таъминлаш чоралари. Ишлаб чиқариш жараёнлари тури ва уни хавфсиз амалга ошириш. Инсон мехнатидан жараён бажаришда ишлаб чиқаришда фойдаланиш талаблари.

Саноат корхоналарида олинадиган қайта ишланадиган модда, махсулот турига қараб ишлаб чиқариш корхоналари бир биридан фарқланади, шунингдек технологик жараёнлар бажарилиши турлича бўлади ва хавфлардан холи бўлмайди.

Ишлаб чиқаришда хавфсизликни таъминлаш жараён бажарилишида хомашё, модда, материалларни агрегат холати, хусусияти, физик кимёвий хоссалари кўрсаткичлари қайнаш, кристалланиш холати, инсонга таъсирчанлиги, хароратга, совуққа, ёнишга, портлашга мойиллик чегаралари хаво таркибидаги миқдор ва мухитга таъсири эътиборга олинади.
Саноат корхоналарида тармоқлар бўйича инсон иштирокида модда, материал, хомашёни, майдалаш, саралаш, пресслаш, синтез, ажратиш, қиздириш, совутиш, фракциялаш, кристаллаш, қадоқлаш, қолиплаш, печда қайта ишлаш, тозалаш, махсулотни сақлаш, жўнатиш каби жараёнлар бажарилади.
Техник ва технологик жараёнларни ишлаб чиқаришда хавфсиз бажариш, соғлом мухит яратиш иш услубига, янгилилигига, физик кимёвий мухитга, хомашёни хосса хусусиятига, иситиш, совитиш, жараён вақтига, воситаларни созлигига, технологик регламентга амал қилинишига, режали назорат олиб боришга боғлиқ бўлади.
Саноат корхоналарида хавфсиз соғлом мухит яратиш жараён бажариш ишлаб чиқаришда ташкилий, техникавий, санитар гигиеник, эргономик, ижтимоий, рухий, физиологик, табиий ва корхонадаги ошкора, яширин хавфлар каби омилларга, тадбир чораларни амалга оширишга, назоратга боғлиқ.
Инсонни жамиятда, ишлаб чиқаришда ўрни, ахамияти юқори хисобланиб, улар учун соғлом мухит яратиш, фаолиятидан самарали фойдаланиш қонуниятлар асосида амалга оширилади.
Шу мақсадда Ўзбекистон Конституцияси, Мехнатни мухофаза қилиш, Фуқороларни соғлиғини сақлаш тўғрисида, фуқороларни химоялаш тўғрисида, мехнат қонунлари кодекси, радиация хавфсизлиги, атроф мухит мухофазаси ва бошқа қонунлар, кўрсатма фармойишлар талаблари бажарилиши ишлаб чиқаришда эътиборга олинади.
Инсон мехнати мехнат қонунлари кодекси масалаларига асосан иш тури, жинси, ёши, касби бўйича чегараланган. Ишчи хизматчиларни самарали мехнат қилиши, хавфлардан холи бўлиши замонавий услуб, воситаларни қўллашга химоя воситаларига асосланади. Хавфли зарарли мухитда мехнат қиладиган одамларга саломатликни сақлаш мақсадида имтиёзлар белгиланган, яъни уларга қисқа иш вақти, қўшимча таътил, иш хақи, химоя воситалари, сут махсулотлари таъминоти белгиланган ва амалга оширилади.
Ишлаб чиқаришда умуман соғлом мухит, самарали иш бажариш режаланган тадбир чораларни амалга ошириш билан боғланган.

Назорат саволлари

1. 
   Технологик жараён хавфсизлигига боғлиқ омиллар
   
2. 
   Технологик жараён тури, хавфсизликни таъминлаш
   
3. 
   Жараён бажаришда инсон мехнатидан фойдаланиш талаблари
   
4. 
   Қўлланадиган тадбир чоралар, назорат