«Ишлаб чикариш жараёнлари хавфсизлиги» фанидан маърузалар матнлари

12 Маъруза
Ишлаб чиқаришда жараёнлар бажарилишида хавфсизликни таъминлаш. Жавобгарлик . Шароитни бахолаш.

Режа: Хомашё, модда, материаллани танлаш, қўллаш, сақлаш талаблари. Хавфсизлик норма, қоида талабларига эътибор. Инженер техник ишчиларни вазифаси, малакаси. Хавфсиз соғлом мухит яратиш талаблари, таъминот.

Саноатни турли ишлаб чиқариш корхоналарида синтез, қайта ишлаш, буюм ва махсулот олиш, шакллар бериш ва бошқа мақсадлар учун технологик жараёнлар бажаришга махаллий ва келтирилган хомашё қўлланади.

Хомашё, модда материаллар суюқ, қаттиқ, қотишма, газсимон, аралашган, донадор, чангсимон, эритилган, қотирилган шаклда бўлиши мумкин. Улар шакли, хажми хусусияти қайта ишлаш усули, хавфлилиги атмосферага, инсон саломатлигига таъсири бўйича фарқланади.
Бу кўрсаткичлар асосида ишлаб чиқариш корхоналари хавфли, хавфсиз хисобланиши мумкин. Хомашё хусусияти хоссаларига қараб, хавф турлари бахоланади.
Хомашё, модда, материалларни қўллашда аввало инсон саломатлиги ва мухитга, соғлиққа таъсири инобатга олинади.
Масалан кимё саноати корхоналарида инсонга саломатлигига таъсир этувчи олинадиган, қайта ишланадиган захарли моддалар, асаб, жигар, қон, фермент, қўзғтувчи, аллерген, концероген, мутаген, эмбриотроп моддалар мавжуд.
Бундан ташқари саноатда қўлланадиган хомашё, моддаларни хавфлилиги жихатдан: юқори, жуда юқори, хавфли, ўртача ва камроқ хавфли холатда бўлишини жараёнда қўллашда эътиборга олинади ва санитария норма қоидалари талаблари бажарилиши назорат қилинади.
Ишлаб чиқаришда хомашё, модда, материалларни, тайёр махсулотларни сақлаш борасида хавфсизлик талаблари мавжуд, яъни улар хусусиятига қараб 8 турда бўлишини эътиборга олиб сақланади, хавфсизлиги таъминланади.
Саноат корхоналарида портловчи моддаларни селитра, хлорат, перхлорат, нитромахсулотлар, газлар, сув ва хаво билан бирикиб алангаланадиган, захарловчи, енгил алангаланувчи,алангаланишга олиб келадиган, енгил ёнадиган модда ва материалларни сақловчи омборлар бўлади. Омборлар қурилиши, хусусияти бўйича ҚМҚ 2.09. К2.98 га асоан асосий ишлаб чиқариш бинолари билан бир хил бўлади, назорат олиб борилади.
Хомашё, модда, материалларни танлаш, сақлаш, қайта ишлаш технологик жараён услубига боғлииқ бўлиб, керакли асосий ва қўшимча воситалар танланиб регламент асосида вазифа бажарилади.
Зарарли, хавфли, захарли моддалар билан ишлашда автоматизация, механизация воситаларидан шахсий химоя воситаларидан фойдаланиш бўлажак хавфларни олдини олади, технологик ишлаб чиқариш жараёнларини хавфсиз бажариш ўз навбатида замонавий услубга, инжинер техник ходимларни билимига, малакасига, технологик регламентга, хавфсизлик норма қоида талабларига амал қилишга боғлиқ.
Шу билан бирга жараён бажаришда одамлар мехнати фаолияти борлиги учун уларга соғлом мухит, эргономик, психологик меёрий шароит яратиш ишлаб чиқаришда хавфсизликни таъминлайди, бунинг учун режаланган тадбир чораларни амалга ошириш, назорат зарур.
Назорат саволлари

1. 
   Хомашё, модда, материалларга бўлган талаблар
   
2. 
   Хавфсизликни таъминлашга боғлиқ қонун, норма, қоидалар
   
3. 
   Инженер техник ходимларга бўлган талаблар
   
4. 
   Соғлом хавфсиз мухит яратиш талаблари