«Ишлаб чикариш жараёнлари хавфсизлиги» фанидан маърузалар матнлари

10 Маъруза
Ишлаб чиқариш корхоналарида жараён хавфсизлигини таъминлаш усул тадбирлари.

Режа: Ишлаб чиқаришда хавфсиз соғлом мухит шароитини яратиш масаласи. Санитар гигиеник талаблар. Техник воситалардан фойдаланиш талаблари. Технологик жараён турлари, хусусияти ва уларга бўлган хавфсизлик талаблари.

Хозирги вақтда Ўзбекистонда ахолини 11 млн одами мехнат қилаяпти. Саноат корхоналаридаги ишчи хизматчилар 6.5 млн кишини ташкил қилади.

Уларни халқ хўжалигини саноатни турли тармоқларида мехнат қилиш хавфсиз соғлом мухит билан таъминланишига боғлиқ. Бу масалани самарали хал қилиш давлатни эътиборида бўлиб қонунлар асосида шароитни яратиш маъсулияти юкланган.
Бунинг учун аввало саноат корхоналарини иншоатларни лойихасини талаб даражасида тузилиб ва қурилганлиги, техник, технологик жараёнларни хавфсизлик талаблари меёрий норма, қоидалар асосида бажарилиши, ишчи хизматчиларни билим даражаси, малакаси ва ишлаб чиқаришда режали текшириш назорат олиб бориш эътиборга олинади.
Бундан ташқари инсон саломатлигига, мехнат фаолиятида, жараён бажарилишида таъсир этадиган касалланиш, захарланиш, толиқиш, чарчашга олиб келадиган кўрсаткичлар бўллмаслиги учун ишлаб чиқаришда санитар гигиеник чора тадбирлар хисобга олинади. Ишлаб чиқариш мухитида жараён бажарилишда инсон фаолиятига ёруғлик, шовқин, тебраниш, нурланиш, иссиқлик, намлик, бино иншоат кўриниши, хаво таркиби воситаларни бутунлиги, эскирганлиги, воситаларни кўриниши, ранги ва бошқа сабаблар таъсир этади.
Ишлаб чиқаришда соғлом мухит яратиш ва хавфсиз жараён бажариш учун номенклатурали тадбир чоралар яъни бахтсиз ходисаларни, шкастланишни, касалланишни, захарланишни олдини олиш, иш шароитини умумий яхшилаш борасида амалий ишлар олиб борилади.
Ишлаб чиқаришда технологик жараён бажаришда хомашё, модда, материал, махсулотларни олиш, қайта ишлаш учун турли кўринишдаги хажмдаги асосий ва қўшимча хисобланадиган воситалардан нотўғри фойдаланиш хам инсон учун хавфли вазиятга олиб келади ва буни эътиборга олинади.
Соғлом мухит бўлиши, хавфсизликни таъминлаш мақсадида воситаларни тайёрлашга, металл ва қотишмаларни хусусиятига, инсон саломатлигига зарарли бўлмаслигига, восита юзаси силлиқ бўлиб, бўртиқлар бўлмаслигига, рангига, иссиқ, совуққа, чиришга чидамлилигига, осон механик, автоматик бошқарилишига талаб бўлади.
Саноат корхоналарида хомашё, моддаларни қайта ишлаш, махсулот олиш жараёнлари тармоқлар бўйича фарқланади. Жараён хавфсизлигини таъминлашда восита техник кўрсаткичлари, иш услуби, физик кимёвий кўрсаткичлар, жараён тури, шамоллатиш, иситиш, совитиш, автоматизацияни қўллаш, технологик регламентга амал қилиш масаласи эътиборда бўлади.
Хавфсизликни таъминлашни бир томони аввал айтганимиздек инсонни кўникмаси, билими жойни ўзлаштириши санитария, гигиена қоидаларига амал қилиши билан узвий боғланган.

Назорат саволлари

1. 
   Технологик жараён бажариш хавфсизликни таъминлашга боғлиқ кўрсаткичлар
   
2. 
   Санитар гигиеник талаблар
   
3. 
   Техник воситаларга талаблар
   
4. 
   Ишлаб чиқариш шароитини бахолаш