Ijtimoiy siyosat

8.6. Nogironlarni ijtimoiy himoyalash 
Nogironlik sodir bo‗lgan hollarda, yoshdan qa‘tiy nazar, ish stajiga 
ega bo‗lmagan I va II guruh nogironlariga nafaqa mehnat qobiliyati 
doimiy yoki uzoq muddatga yo‗qotilganda tayinlanadi va to‗lanadi. 
Mehnat faoliyatiga layoqati cheklanganligi darajasini aniqlash uchun 
fuqarolarni tibbiy tekshirish sog‗liqni saqlash muassasalari tibbiy – 
maslahat komissiyalari yo‗llanmalari bo‗yicha tibbiy – mehnat ekspert 
komissiyalari (TMEK) tomonidan amalga oshiriladi. 
205
Экономика / Под. ред. А.С.Булатова. – М.: Век, 1997.– С.53. 

---

254 
Fuqaro mehnat qobiliyatiga layoqatli emas yoki unga mehnat 
faoliyati bilan shug‗ullanish mumkin emasligi belgilangan taqdirda, 
TMEK mehnat qobiliyatining doimiy yoki uzoq muddatga yo‗qotganligi 
to‗g‗risida xulosa chiqaradi. Qabul qilingan xulosa asosida TMEK yetti 
ish kuni muddatida tibbiy tekshirish dalolatnomasidan ko‗chirmani 
fuqaroni tekshirishga yuborgan Pensiya jamg‗armasi bo‗limiga jo‗natadi. 
Nogironlik nafaqasi mehnatga layoqatni yo‗qotishning butun davri 
uchun tayinlanadi. Tadqiqotlarning ko‗rsatishicha dunyoda nogironlar 
umumiy aholining 15% ni tashkil etadi
206
, 785 millionga yaqin 
nogironlar esa mehnatga qobiliyatli yoshda (15 yosh va undan katta)
207
. 
Aksariyat nogironlar mehnat bozorida qiyinchiliklarga, jumladan 
ularning ish joylari ishlashlari uchun maxsus shart-sharoitlarga ega 
emasligi kabi muammolarga duch kelish holatlari vujudga keladi. 
Ijtimoiy himoya tizimi nogironlar huquqlarini himoya qiluvchi, 
daromadlarini kafolatlovchi, sog‗liqlarini himoyalashga qaratilgan va 
ijtimoiy integratsiya ijtimoiy dasturlarning mavjudligi, ularning hayot 
kechirishlari uchun qulayliklarni yaratadi. 
8.6.1-jadval 
tahlillari 
ko‗rsatishicha 
2014-2018 
yillarda 
mamlakatimizda jami pensionerlar soni oshib borish tendensiyasiga ega 
bo‗lgan holda nogironlik bo‗yicha pensiya oluvchilar soni sog‗liqni 
saqlash tizimi rivojlanganligi va uchinchi guruh nogironligi bekor 
qilinganligi sababli kamaydi. Aholining ijtimoiy jihatdan kam 
ta‘minlangan qatlamlarini ijtimoiy himoya qilishning manzilliligini 
kuchaytirishga qaratilgan tizimli chora-tadbirlarni amalga oshirilishi 
tufayli nogironlik bo‗yicha o‗rtacha pensiya miqdori muttasil oshib 
borish tendensiyasiga ega bo‗ldi.
8.6.1-jadval