Iii bob. Sug'urta kompaniyalari moliyaviy barqarorligini ta'minlash amaliyotini takomillashtirish yo'nalishlari

1. Sof sug'urta mukofoti stavkasi 1,6% bo'lganda, kompaniyaning moliyaviy barqarorligi darajasi o'zgaradi.
Quyidagi sug'urta kompaniyasining moliyaviy barqarorlik darajasini ko'rsatuvchi moliyaviy barqarorlik koeffisientini hisoblash mumkin:


K =
Berilgan ma'lumotlar asosida hisoblansa K0=0.287 ekanligi ma'lum bo'ladi.
Sof sug'urta mukofoti stavkasi oshganda sug'urta kompaniyasining moliyaviy barqarorlik koeffisienti K1 =0.259 bo'ladi.
Moliyaviy barqarorlik koeffisientining o'zgarish indekslari quyidagicha aniqlanadi:

IK = *100= *100=90.24% % K= 90.24-100 =9.76%

Shu sababli, sug'urta qildirilgan mulk soni va sug'urta qiymati o'zgarmasligini hisobga olgan holda sof sug'urta mukofoti stavkasining 1,3%dan 1,6%gacha ko'tarilishi sug'urta kompaniyasi moliyaviy barqarorlik darajasining 9,76%ga o'sishiga olib keladi, bu ko'rsatkich berilgan moliyaviy barqarorlik koeffisienti K ning 0,287 dan 0,259 gacha kamayishi bilan bog'liq. Albatta, bu holat bozor va raqobat mos ravishda bunga imkon bergan taqdirdagina qayd etilishini ta'kidlash lozim.

2. Sug'urtalangan uy-joylar soni 50% ga ko'payganda va sof sug'urta mukofoti darajasi 1,3%, shuningdek, sug'urta qiymati o'zgarishsiz qolganda, sug'urta kompaniyasining moliyaviy barqarorligi darajasi o'zgaradi.
Sug'urtalangan mulklarning boshlang'ich soni (n0) 920 dona; uning 50% gacha oshishi kutilmoqda, natijada n1 olinadi, bu esa 1380 dona mulkka aylanadi.
Moliyaviy barqarorlik koeffisientining o'zgarishi quyidagi formula bilan berilgan:


IK = *100 IK = *


IK = *100=81.65% % K= 81.65-100 =18.35%

Agar raqobat sof sug'urta mukofoti stavkasini oshirishga imkon bermasa, sug'urta kompaniyasi sug'urtalangan mulk sonini ko'paytirib, mijozlar sonini ko'paytirishga harakat qiladi. Sug'urtalangan mulk ob' ektlarining boshlang'ich sonining 50 foizga oshishi moliyaviy barqarorlik darajasining 18,35 foizga o'sishiga olib keladi va shu bilan sug'urta kompaniyasi uchun qulay sharoit yaratadi.

3. Sug'urta kompaniyasi moliyaviy barqarorlik darajasini 40%ga oshirish uchun qancha mol-mulk sug'urtalash kerakligi bo'yicha hisob-kitoblar quyida keltirilgan.
Sug'urta kompaniyasi moliyaviy barqarorlik darajasining 40%ga ko'tarilishi K koeffisientini 60%ga kamaytirishni nazarda tutadi, natijada IK quyidagicha bo'ladi:

IK=60% IK=0.60 =0.36 =0.36 n1 = = =2555

Sug'urta kompaniyasi moliyaviy barqarorlik darajasini 40% ga oshirish uchun, dastavval, masala shartida berilgan sug'urta kompaniyasi sug'urtalagan 920 dona mol-mulk miqdorini taxminan 2555 dona mol-mulkka etkazish zarur bo'ladi.

4. Sug'urtalangan mol-mulk sonini ko'paytirish imkoni bo'lmasa (bozor to'yingan yoki boshqa har xil sabablarga ko'ra), moliyaviy barqarorlik darajasini dastlabki holatlarga nisbatan 40 foizga oshirish uchun sug'urtalovchi sof sug'urta mukofoti stavkasi ko'payishiga murojaat qilishi mumkin. Moliyaviy barqarorlikning ma'lum bir koeffisientini ta'minlash uchun sof mukofot stavkasi qanday darajada bo'lishi kerakliginin ko'rib chiqamiz.
Oldingi holatda bo'lgani kabi moliyaviy barqarorlik darajasining 40%ga o'sishi IK beradigan K koeffisientining 60%ga kamayishini nazarda tutsa, bu quyidagicha bo'ladi:

IK=60% IK=0.60 =0.36.

Faqat sof mukofot stavkasi o'zgartirilganda bo'ladi:

=0.36 q1=0.0353 = 3.53%;

Shunday qilib, moliyaviy barqarorlik darajasining 40 foizga o'sishiga erishish uchun sug'urta kompaniyasi sof mukofot stavkasini 1,3 foizdan 3,53 foizgacha oshirishi kerak. Bu esa bozorning o'rtacha qiymatini hisobga olgan holda juda yuqori qiymatga olib keladi. Sug'urtalovchining xarajatlari va foydasini ifodalovchi qo'shimchalar mavjud bo'lib, sug'urta kompaniyasi sof sug'urta mukofotlari stavkasining muhim o'sishi nuqtai nazaridan raqobatdosh bozorda sug'urtalangan mulk sonini o'zgartirmay ushlab tura olmaydi.

Yuqoridagi 4 holatning tahlili sug'urta kompaniyasi misolida quyidagi natijalarga olib keladi.
Ushbu holatlarni tahlil qilib ta'kidlash mumkinki, moliyaviy barqarorlikning yuqori darajasi uchun sug'urta kompaniyasi bozordagi raqobatni hisobga olgan holda sof mukofot stavkasini ma'lum darajaga ko'tarish va sug'urtalangan mulk sonini ko'paytirish uchun o'z tanlovini amalga oshirishi kerak. Amalda sug'urta kompaniyalarining portfelida xuddi shu toifadagi sug'urta qilingan mulk ob' ektlari uchun bir qancha risklar mavjud.
Bugungi kunda sug'urta kompaniyalarining moliyaviy barqarorligini o'lchashda Z-koeffisientidan ham foydalanilmoqda. Tomislava Pavich Kramarich, Marko Miletich, Renata Ko'zul Blajevskiylar tomonidan ilgari surilgan modelda sug'urta kompaniyasining moliyaviy barqarorligi quyidagicha aniqlanadi:


Zi,t = (1)

Bu erda:
ROA - bu soliqlardan keyingi sof foydaning jami aktivlarga nisbati sifatida hisoblangan rentabellik o'lchovi;

E/A - kapitallashuv o'lchovidir, ya'ni kapitalning aktivlarga nisbati;
- ROAning standart og'ishi bilan ifodalangan rentabellik o'zgaruvchanligi.
Sug'urta kompaniyalarining barqarorligi turli omillar bilan belgilanganligi sababli olimlar sug'urta kompaniyalari va sug'urta bozorlari faoliyatining muhim jihatlarini qamrab olish uchun turli xil firma darajalari, sanoat darajalari va makroiqtisodiy o'zgaruvchilardan foydalanishgan. Xususan, sug'urta kompaniyasining o'ziga xos o'zgaruvchilari sug'urtalovchining kattaligi, qayta sug'urtalashga berilgan mukofot ulushi, talablarning o'sishi, yalpi mukofotning o'sishi va mukofotning ijobiy nisbati ko'rsatkichlarini o'z ichiga oladi.
Sug'urta kompaniyalarining moliyaviy barqarorlik strategiyasiga quyidagi jihatlar ham ta'sir etishi mumkin¹⁹:
1) xodimlar minimal kuch sarflagan holda maksimal ish haqiga ega bo'lishni xohlashadi. Xodimlar mehnatiga haq to'lashning oshishi xarajatlar oshishiga olib keladi, shuningdek, faoliyatning qisqarishi sug'urta kompaniyasi vakolatlari torayishiga olib keladi. Vakolatning torayishi sug'urta xizmatlari sifatiga salbiy ta'sir qiladi. Sifatning yomonlashuvi sug'urta xizmatlari narxlarini pasaytirishni talab etadi, bu raqobatni yo'qotmaslik uchun ishlatiladigan sof narxlarni dempingga aylantiradi. Xarajatlar o'sganda narx pasayishi biznesning to'lov qobiliyatining pasayishiga olib keladi;
2) sug'urtalangan shaxslar sug'urta kompaniyasini qamrov doirasini oshirishga va sug'urta xizmatlarining narxlarini pasaytirishga undaydi. Sug'urta zaxirasini tashkil etadigan sug'urta mukofotlari miqdori oshganligi sababli qoplash darajasi odatda kengaytiriladi. Agar qoplash darajasi kengaytirilganda sug'urta mukofotlari ko'paytirilmasa, natijada kompaniya to'lov qobiliyatini yo'qotadi, bu esa kompaniyaning kapital rentabelligini pasayishiga olib kelishi mumkin;
3) AKtsiyadorlar sug'urta operasiyalari rentabelligini oshirib, foydani oshirishga harakat qilishadi. Daromadni oshirishning eng oson usuli bu narxlar o'sganda xarajatlarni kamaytirishdir. Bunday holatda sug'urta kompaniyasi xarajatlarining pasayishi, odatda, xodimlar, reklama, texnik xizmat ko'rsatish va axborot ta'minoti xarajatlarining kamayishi bilan birga keladi. Sug'urta xizmatlarining sifati pasayishi ularning narxlarining mos ravishda pasayishi bilan birga bo'lmaydi. Sifat pasayganda narxlarni oshirish imkoniyati faqat monopollashtirilgan bozorlArda mavjud. Bunday hollarda AKtsiyadorlarning bosimi ostida kompaniya raqobatbardosh bozorlarni tark etadi va monopollashtirilgan bozorlarda o'zini ajratib olishga intiladi.
Sug'urta kompaniyalarining samaradorligi va moliyaviy barqarorligini tavsiflovchi o'lchovlarga asoslanib, sug'urta kompaniyalarining moliyaviy barqarorligini aniq tavsiflash uchun umumiy ko'rsatkichlarini ham tahlil qilish lozim (3.9-jadval).