Iii bob. Sug'urta kompaniyalari moliyaviy barqarorligini ta'minlash amaliyotini takomillashtirish yo'nalishlari

3.8-jadval
Sug'urta kompaniyalarining moliyaviy barqarorligini baholash modelining asosiy ko'rsatkichlari¹⁸

№	Moliyaviy barqarorlikni baholash ko'rsatkichlari	Ko'rsatkichlar tavsifi	Aniqlash tartibi
1.	O'rtacha kvadratik og'ish	Hozirda to'lanishi kerak bo'lgan sug'urta tovon puli va tahlil qilingan davrda ro'yxatdan o'tgan sug'urta tovon puli o'rtasidagi farqni aniqlash uchun qo'llaniladi	Bu erda: S - sug'urtalangan tovon puli summasi; n - sug'urtalangan mulk soni; q – zarar ko'rish ehtimoli; (l – q) - zarar etkazmaslik ehtimoli.
2.	Mol-mulk uchun zarar ko'rish ehtimoli	Sug'urtalangan mol-mulkning zarar ko'rish ehtimolligini aniqlash uchun qo'llaniladi	q = Bu erda: b – mol-mulklar soni; - mol-mulk uchun sof sug'urta mukofoti.
3.	Mol-mulklarning jami miqdori uchun zarar ko'rish ehtimoli	Sug'urtalangan jami mol-mulklarning zarar ko'rish ehtimolligini aniqlash uchun qo'llaniladi	q = Bu erda: Pnt – jami sof sug'urta mukofoti.
4.	Zararni qoplash darajasining o'zgarishi uchun mo'ljallangan interval	-	D: [Pnt - ; Pnt + ]
5.	Sug'urta kompaniyalarida moliyaviy barqarorlik darajasi	Sug'urta kompaniyalarida moliyaviy barqarorlik darajasi K koeffisienti qiymati bilan beriladi	K =
6.	Sug'urta kompaniyasi zararni qoplash miqdorining umumiy summasi	Sug'urta kompaniyasi zararni qoplash miqdorining umumiy summasi to'langan sof sug'urta mukofotining umumiy miqdoridan oshib ketishi bilan bog'liq vaziyatni ijobiy hal qilish ehtimolligi tovon puli umumiy summasi to'langan sof mukofotning umumiy miqdoridan past bo'lish ehtimolligi bilan tengdir	P(D>Pnt) =
7.	Yil tugaguniga qadar hisoblangan yillar soni(a)ni aniqlash	-	a =
8.	Qayta sug'urtalash zaruratini aniqlash uchun har bir sug'urta riski (X)	Qayta sug'urtalash zaruratini aniqlash uchun har bir sug'urta riski (X) uchun maksimal sug'urta summasini hisoblash lozim. Moliyaviy barqarorlikni etarli darajada saqlab turish uchun sug'urta kompaniyasi ushbu hisob-kitoblarni amalga oshirishi kerak.	X=2 Bu erda: K - barcha risklar uchun moliyaviy barqarorlikning o'rtacha koeffisienti; Pnt - sug'urta kompaniyasidagi sof sug'urta mukofoti.

Sug'urta kompaniyalarida K koeffisienti pastroq bo'lganligi sababli moliyaviy barqarorlik darajasi yuqoriroq (og'ish kamayadi) bo'ladi. Sug'urta kompaniyasi zararni qoplash miqdorining umumiy summasi to'langan sof sug'urta mukofotining umumiy miqdoridan oshib ketishi bilan bog'liq vaziyatni ijobiy hal qilish ehtimolligi tovon puli umumiy summasi to'langan sof mukofotning umumiy miqdoridan past bo'lish ehtimolligi bilan teng.
Sug'urta kompaniyalarining moliyaviy barqarorlik darajasini yaxshilash uchun quyidagilarga e'tibor qaratishi zarur:
- ko'p miqdorda sug'urta qilingan mol-mulk;
- sof sug'urta mukofoti darajasining oshishi;
- qayta sug'urtalash.
Xalqaro miqyosda risklarni kamaytirish jarayoni sug'urta kompaniyalarining qayta sug'urtalovchilarga nisbatan muayyan to'lov majburiyatlaridan voz kechishi orqali amalga oshiriladi. Agar sug'urta kompaniyalarida katta risklar mavjud bo'lsa, ular o'z mijozlarini, sug'urtalangan shaxslarni himoya qilish uchun qayta sug'urtalashga murojaat qilishadi. Qayta sug'urtalash orqali sug'urta kompaniyasi yuqori moliyaviy barqarorlikka ega bo'ladi. Shuningdek, har bir mamlakatda sug'urta bozorining monitoring va nazorat qilish institutlari tomonidan to'lovga layoqatlilikning minimal darajasini belgilash orqali qayta sug'urtalashning funktsiyalaridan biri amalga oshiriladi.
Yuqoridagi matematik hisob-kitoblarni tushunish uchun misol ko'rib chiqish maqsadga muvofiq. Bunda aniq mukofot stavkasining o'zgarishi va sug'urta qilingan mulk soniga qarab moliyaviy barqarorlik darajasini aniqlash mumkin. Masalan, sug'urta kompaniyasi ma'lum bir toifaga mansub 920 ta mol-mulkni o'rtacha 23000 evro miqdorida sug'urtalagan, sof sug'urta mukofot stavkasi 1,3% hisoblanadi.
Yuqorida keltirilgan ma'lumotlarni hisobga olgan holda sug'urta kompaniyasi amalda yuzaga kelishi mumkin bo'lgan turli vaziyatlar uchun moliyaviy barqarorligining o'zgarishini tahlil qilishi mumkin.