Ii. Bob. Oqsillar klatsifikatsiyasi va uning xalq xo`jaligidagi ahamiyati

---

1 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

2 
Mundarija: 
Kirish……………………………………………………………………………….3 
I.Bob.Oqsil arxitekturasi va xossalari va oqsil strukturalari…………………….6 
1.1. Oqsil strukturalari va xossalari……………………………………………....6 
1.2. Oqsil arxitekturasi va strukturalari…………………………………………18 
II.Bob. Oqsillar klatsifikatsiyasi va uning xalq xo`jaligidagi ahamiyati………22 
2.1. Oqsillar klatsifikatsiyasi va uning ahamiyati………………………………22 
Xulosa……………………………………………………………………………26 
Foydalanilgan adabiyotlar………………………………………………………28 
 

---

3 
Kirish 
Mavzuni dolzarbligi: 
Har bir biologik turda genomning bir qismini 
aminokislotalar ketma-ketligini kodlovchi gen sohalaridan iborat bo’ladi. Bir
qarashda butun genom transyatsiya yo’li bilan oqsil strukturasi haqida bilimga ega 
bo’lib transyatsiya yo’li bilan oqsil sturukturasi haqida barcha ma’lumotga ega 
bo’lsa bo’ladi. Ammo barchasi u qadar oddiy emas.Organizmning hujayra tizimlari 
tadqiq etilganda m-RNK to’plami bilan oqsillar o’rtasida korrelyatsiyaning 
yo’qligi ma’lum bo’lgan. Bundan tashqari nukleotid ketma-ketligi mos ravishda 
ribosomalarda sintezlangan ko’plab oqsillar sintezdan so’ng ko’plab kimyoviy 
modifikatsiyalarda sintezlangan ko’plab oqsillar sintezidan so’ng ko’plab 
kimyoviy modifikatsiyalarga duchor bo’ladi va organizmda ham o’zgargan ham 
o’zgarmagan holda mavjud bo’lishi mumkin. Oqsillar turli fazoviy sturukturalarga 
ega bo’lib,nuklein kislota yoki aminokislota ketma-ketligi yordamida bu jarayonni 
aniqlashning iloji yoq. Shuning uchun barcha funksional oqsillarni to’g’ridan-
to’g’ri ajratib olib ularning sturukturasini aniqlash hozirgi kunda ham dolzarb 
vazifalardan hisoblanadi. 
Ma‘lumki barcha oksillar asosan 20 xil tabiiy aminokislotalardan tashkil 
topgan. Oksilarning bir-biridan farki ular tarkibidagi turli aminokilotalar mikdoriga 
va polipeptid zanjirida birin-ketin joylashish tarkibiga boglik.
Oksillarning xili juda kup bulib, olimlar ularni ayrim gruppalarga bulish 
ustida kupdan beri ish olib borsalar xam xaligacha konikarli klasifikatsiya 
topilganni yuk. Buni sababi ularni bir xil elementlardan tuzilgan kup bulganlari, 
shuningdek xar-xil struktura variantlari va xususiyatlari mavjudligidir. 
Oksillar erish xususiyatiga kura kuyidagi gruppalarga bulinadi: Suvda eriydi 
kiziganda chukadi. Ular barcha xujayralar tarkibida uchraydigan eng kup tarkalgan 
okillardir. Eritma ammoniy sulfat bilan tula tuyintirilganda albuminlar cho’kadi. 
Ularning asosiy vakillari: sut albumini, tuxum albumini, zardob albumini, leykozin 
(bugdoy donidan) dir. 

---

4 
Xujayra va tukimalar tarkibida doim albuminlar bilan birga uchraydi, suvda 
erimaydi, kizdirilganda koagulyatsiyalanadi, suyultirilgan tuz eritmalarida eriydi, 
tuz kontsentratsiyasi ortishi bilan chukadi. Ammoniy sulfat bilan yarim 
tuyintirilganda chukishi tufayli albuminlardan farklanadi: asosiy vakillari 
miozinogen tuxum sarik bulaklarini kon zardobi bulami legumin bulaklardan 
ajratib olingan.
Neytral eruvchilarda erimaydi ammo suyultirilgan eritma ishkorlarda eriydi 
(bugdoy, arpa, kora bugdoy) tarkibida uchraydi. Guruchdan olingan orizenin, 
bugdoydan olingan shu guruxga kiradi. 
70-80 % li spirtda eriydi, lekin suvda, tuz eritmalari, va mutlok spirtda 
erimaydi. Ularning asosiy vakili gleadin bugdoy donning endospermda uchraydi. 
Prolaminlar katori yana arpa katori gordein va makajuxori donni zenin kiradi. Ular 
tarkibida nisbatan kup mikdorda prolin bor.