I ноосфера – табиат тара³³иётининг янги бос³ичи

Танлов
эрки муаммоси.
ирик табиатда биологик танлов µайвонлар учун іанчалик аµамиятли бґлса, ижтимоий µаётда µам инсонларнинг танлов эрки шунчалар аµамиятлидир. Фаіат шахслар учун танлов эрки бор жойдагина тараііиёт тез ва маісадга мувофиі бориши мумкин. Умуман мавжуд ижтимоий, иітисодий, сиёсий, µуіуіий муносабатлар шахс эрки ва камолати учун іанчалик таъсир кґрсатмасин, айни чоІда у муносабатлар іандай бґлиши кґп жиµатдан шахсларнинг бу муносабатларга амалий ёндашувларига µам боІлиі бґлади. Собиі СССР да шахсга сиІиниш ва бу билан маълум даражада боІлиі µолда рґй берган турІунлик йилларида адолат ґрнини риё, µаіиіат ґрнини іґріув, µадиксираш эгаллаганини албатта назарда тутиш керак. Иккиюзламачилик кадрлар учун іадриятга айланиб іолди, чунки бунингсиз улар ґз вазифаларини бажара олмайдиган холга келдилар. Демак, бизнинг замонамизда индивидлар, айниіса шахслар ижтимоий-иітисодий ва давлат тузумларининг асири эмас, балки уларнинг ижодкори µам эканлигини назарда тутиб сиёсат белгилаган тарихий шахслар ґзларидан яхши ном іолдиришлари, авлодлар хотирасида буюк кишилар сифатида абадиятга дохил бўлишлари мумкин. Бунинг акси µам бґлиши мумкин. Масалан, Чингизхон, Гитлер, Ленин ва Сталин каби шахслар маълум іисіа тарихий даврда ґзларини іанчалик улуІланишларига эришмасинлар, пиравордида уларнинг номи билан боІланган іарашлар, тузумлар Іайриинсоний тусда экани маълум бґлди ва уларнинг номлари тараііийпарвар инсоният томонидан лаънатланиб тилга олинаётгани тамомила табиий µолдир. ¥атто уларнинг уруғ-аймоқлари ҳам оғир аҳволга тушиб қолганини, изтиробли ҳаётни бошларидан кечирганликларини унутмаслик лозим.
Ў
Инсоннинг ички
олами масаласи.
збекистон халқлари миллий мустақилликка эришиб, улар жаҳон ҳамжамиятида ўз муносиб ўрнини топиш йўлида дадил одимлар ташламоқдалар. Мустақилликни мустаҳкамлаш манфаатлари дунёда интеграция ва глобаллашув жараёнлари, миллий заминда чиқаётган зиддиятлар кўпинча ўз карама-қарши томонига оғиб кетаётгани ва шу каби ҳодисалар инсон омилини тобора биринчи ўринга чиқариб қўймоқда. Бинобарин, одамларнинг инсонга айланишида инсонпарварлик ғоялари ҳар бир киши ҳаётининг мақсад-муддаосига айланишига эришишда фалсафа фанининнг ўрни ва аҳамияти ошиб бормоқда.
Фалсафа фани инсоншунослик фанлари (психология, гражданлик тарихи, адабиётшунослик, санъатшунослик, тилшунослик, педагогика, диншунослик, герменевтика ва б.) билан шу маънода узвий боғланганки, ҳар икки йўналиш ҳам инсоннинг ички маънавий оламини мунаввар этишга қаратилган. Инсон маънавияти унинг руҳий олами билан муштарак бўлиб, руҳ нарса, буюм сифатида эмас , балки сўзлар, фикрлар, нуқтаи назарлар, дунёқарашлар, анъаналар, қадриятлар, меъёрий маромлар, муносабатлар сифатида онг ва қалбга сингади ҳамда шунга мувофиқ тарзда одам феъл-атвори, ҳатти-ҳаракати, фаолияти аниқ бир тус олади. Одам ҳаёти фикрлар ва ҳис-ҳаяжонлар билан лиммо-лим бўлиб, уни ҳар бир одамнинг ўзига хос ҳаёт режалари, лойихалари, тахминлари, ниманидир кутишлар, нимагадир умидворлик, уларни руёбга чиқариш йўлидаги омадлар ва омадсизликлар белгилайди. Одам айни бир вақтда ҳам ўзи, ҳам ўзига бегонадек, яъни ҳозир борлиғи, мавжудлиги билан эртага, келажакда қандай бўлиши зарурлиги чегараси ўртасида доимо изланишда бўлади. Яшаш учун кураш жараёнидаги бу изланишлар нихоятда мураккаб, зиддиятли жараён бўлиб, қандай ва қайси ғоялар, дунёкараш билан узвий боғланиб кетган имон-эътикод йўналишлари, фикрлаш тарзлари мутаносиб равишда индивидуаллик намоён бўлади.

И