F. K. Kamilova

9.2. Sotishga ta’sir qiluvchi omillar
Sotish turini tashkil qilishga ta 'sir qiluvchi ichki va tashqi omiUarni
aniqlash
iste'molchilarni batafsil o'rganish, ularning joylashgan o ‘rni, 
raqobatchilarning sotish faoliyatini baholash, imkoniyatlarni aniqlash 
va sotish hajmini kengaytirish chegaralari va boshqalarni bildiradi.
Sotish strategiyasi m aqsadlarini q o ‘yish
tu ristik k o r x o n a n in g
98

---

marketing maqsadlari bilan uzviy bog'liq. Bundan asosiy maqsail mail 
sulotni iste'm olchiga qulay shakl va joyda qisqa m uddatda yctka/isli 
dir.
Sotish kanallari va ularni boshqarisH uslublarini tanlcisli
korxona 
sotish strategiyasining maqsad va vazifasi, sotish hajmi va muomala 
tezligidan kelib chiqib amalga oshiriladi. Turistik m ahsulotni solisli 
kanalini tanlashda asosiy mezon uning boshqaruvchanligi, iste’molchi 
talablariga moslashishga qodirligi hamda undan foydalanish samarador 
ligini oshirish imkoniyatidir.
Sotish turi ishining tahlili va uni nazorat qilish
mavjud sotish tin i 
samaradorligi t o ‘g ‘risida m a ’lum otlarni у ig‘ish m aq sadid a amalga 
oshirilgan tadbirlarni tizimli baholashni, uning samaradorligini oshirish 
yoMlarini belgilash ham da tartibga solish tadbirlarini ishlab chiqishni 
bildiradi.
Sotish turi faoliyatini tahlil qilishning asosiy unsurlari sotish haj­
mi, m uom ala tezligi, iste’molchilarga xizmat ko'rsatish sifati va tezli- 
gi, xizmat ko ‘rsatishning belgilangan standartlari, usullari va texnologi- 
yalariga rioya qilish, tanlangan tarqatish kanallarini boshqarish chi- 
qimlari va boshqalar hisoblanadi.
Turistik mahsulotni sotish kanallari. 
Yuqorida t a ’kidlanganidek, 
ixtiyoriy turistik korxonaning faoliyati faqatgina m ahsulotni ishlab 
chiqarishdan iborat emas, balki uni sotish va bu bilan korxonaning 
marketingiga oid barcha harakatlarining so'nggi natijalarini aniqlash- 
dan iborat. Turistik mahsulotning u yoki bu korxona to m o n id an soti- 
lishi deganda, t o ‘g ‘ridan t o ‘g ‘ri yoki agentlik bitimlari orqali sotish, 
bevosita firmada yoki undan tashqarida sotish tushuniladi. Sotish 
(tarqatish) kanali deyilganda, F.Kotler ta ’rifiga ko‘ra, «Aniq tovar yoki 
xizm atni ishlab c h iqaruvchidan iste'm o lch ig ach a b o 'lg an harakati 
davomida egalik huquqini o ‘ziga oluvchi, biridan boshqasiga o'tishiga 
yordamlashuvchi firma yoki alohida shaxslar yig‘indisidir».
Turistik biznes ixtisosligini hisobga olgan holda turistik korxona 
odatda aniq xizmatlar ishlab chiqarmaydi, aytish m um kinki, barcha 
korxonalar o ‘z - o ‘zidan sotish kanaliga jalb qilingan. Lekin bu uncha- 
lik t o ‘g ‘ri emas, chunki turistik mahsulot bir xizm atdan emas, balki 
kompleks jam i xizmatlardan iborat. Shuning uch u n sotish kanali do 
yilganda,