F. K. Kamilova

Tayanch iboralar
Turagent, turoperator, tez tarqatish, eksklyuziv tarqatish, selektiv 
tarqatish, litsenzion bitimlar, agentlik bitim lari, sotish kanallari, 
franchayzing.
Nazorat savollari
1. Yangi turmahsulotni bozorga kiritish strategiyasi.
2. Narx strategiyasini aniqlash va amalga oshirish.
3. Turizmda tovarlar harakati jarayoni.
4. O'zbekistonda turoperatorlarning faoliyati.
5. Yangi turpaketlar yaratish yo'llari.
108

---

Ю -В О В . M A R K E T IN G K O M M U N IK A T S IY A L A R IN I
S H A K L L A N T IR IS H
10.1. Turizm da marketing kommunikatsiyalarining ahamiyati.
10.2. Kom m unikatsion strategiyani ishlab chiqish.
10.3. Kommunikatsiya majmuasi tuzilishini t a ’minlash.
10.4. Kom m unikatsion strategiyaning budjetini tahlil qilish.
10.5. Turizmni rivojlantirishda axborot texnologiyalarini q o ‘llashning 
iqtisodiy tahlili.
10.1. Turizmda marketing kommunikatsiyalarining ahamiyati
M arketing nafaqat iste’molchilar talabini to'liq va har tom onlam a
o ‘rganish m uam m osi yechim ini, balki talabini shakllantirish va savdo 
hajmini oshirish maqsadida tarqatishni oshirish, bozordagi faoliyat- 
ning daromadliligini va tarqatishni oshirish masalasi yechimini ham
k o‘rsatib beradi. M arketing aloqalari majmuyi shunga xizmat qilishga 
qaratilgan.
Turistik (tashkilot) firma faoliyat olib boradigan m uhit murakkab 
kommunikatsiyalar tizim ida amal qiladi. Firm a o ‘z mijozlari, banklar, 
sug‘urta kompaniyalari, turistik xizmatlarni ishlab chiqaruvchilar va 
h ar xil doiradagi firmalar bilan aloqalar olib boradi.
Ushbu aloqalar y o ‘nalishga va kesishuvchan xarakterga ega. Turis­
tik firma (masalasi) tavsiya qilinayotgan m ahsulotlam i shakllantirish 
va yetkazib berish masalasini yechishi kerak.
Kommunikatsiyalar axborot almashish jarayoni sifatida qaralishi 
m umkin.
Shaxslar bilan shaxsiy va noshaxsiy aloqalar mavjuddir. Shaxslar 
o ‘rtasidagi aloqalar ikki yoki undan ortiq shaxslar o ‘rtasida amalga 
oshirilib, ular bevosita bir-biri bilan biror-bir aloqa vositasida foydalanish 
orqali muloqotda bo'ladilar (misol tariqasida telefon, internet va hokazo).
Noshaxsiy aloqalar shaxslar o ‘rtasida shaxsiy b o i m a g a n aloqalar 
jarayonidir. Kommunikatsiyalarning roli shundan iboratki, tashkilotning 
tashqi m uhit bilan o ‘zaro harakati va ichki m uhitning m e ’yorida faoli­
yat olib borishni t a ’minlash borasida, kelishilgan holda faoliyat olib 
borishi kerak. Turistik (korxona) tashkilot kom munikatsion aloqalari 
ning ahamiyati quyida ko'rsatib o'tilgan:
• axborotni tashish va uning manbayi;
• bozorga t a ’sir qilish vositasi sifatida;
109

---

• m arketing faoliyatining sam aradorligini oshirish instrumenti 
sifatida.
Samarador kommunikatsiya berilgan m a'lum ot o'zining birinchi 
m a ’nosiga mos tarzda tushunilganligi bilan ifodalanadi. U o ‘z icliiga 
to'rtta asosiy qismni olgan tizim sifatida harakatlanishi mumkin:
• axborotni yuboruvchi aloqachi sifatida;
• axborotni qabul qiluvchi sifatida;
■
axborotning o ‘zi;
• aloqa qilishni istagan, kommunikatsion obyektni tashuvchi kom- 
munikatsion tizim sifatida.
Natijada ushbu tizimga xabarni olgan adresatda bo'lgan o'zgarishlar, 
ya’ni erishilgan natija ham kiradi.
Unga quyidagilar kirishi mumkin: adresat bilimidagi o ‘zgarishlar; 
adresat harakatining o'zgarishi kuzatiladi. Qayta aloqa — kommunikator 
xabariga adresatning reaksiyasi;
Qayta aloqa hisob-kitob marketing tizimida m uhim ahamiyatga 
ega b o ‘lgan turistik firmaning mo'ljal qila olishini ko‘rsatadi.
Shundan bilish mumkinki, marketing aloqalar majmuasi — tad- 
birlar tizimi bo'lib, u aloqalar manzili va turistik tashkilotning o'zaro 
munosabatlarini o'rnatish va qo'llab-quw atiashga qaratilgandir.