Ensiklopediyasi



Download 32,5 Mb.
Pdf ko'rish
bet71/200
Sana09.06.2022
Hajmi32,5 Mb.
#648406
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   200
Bog'liq
Bolalar ensklopediyasi (1)

Shotlandiya 
mamlakatning shimolida joy­
lashgan. U tog' va kollar, xushmanzara vodiy- 
lar o'lkasi. Shotlandlar jo'r bolib qo'shiq ay- 
tishga va raqs tushishga ishqiboz. Xalq sayil- 
larida mesh surnayda ijro etiladigan musiqa 
yangraydi; shotlandlarning milliy kiyimlari, ay­
niqsa, erkaklarning kilt deb ataladigan katak- 
katak yubkasi g'alati. Shotlandiya po'lat va 
kemalar, ko'mir va elektr energiyasi, yirik port- 
lar mamlakati hamdir. Edinburg (asosiy 
shahri) va Glazgo shaharlari hamda ularning 
atroflari zavod, shaxta, fabrika, kemasozlik 
korxonalari bilan «liq to'lgan». Shotlandiya- 
ning mashina va mollarini dunyoning barcha 
mamlakatlariga tashib beradigan kemalar 
shu yerning o'zida, Klayd daryo bo'yida qu­
riladi.
Uels 
— Buyuk Britaniyaning eng tog'li 
qismi. Bu yerda ko'mir qazib chiqariladi, 
po'lat va oq tunuka ishlanadigan zavodlar 
qurilgan. Uelsning asosiy shahri — Kardiff.
Buyuk Britaniya olamga mashhur yozuvchi- 
lar — V. Shekspir, Ch. Dikkens, olimlar — I. 
Nyuton, Ch. Darvin, M. Faradeylar vatani.
Irlandiya orolining shimoli-sharqida Buyuk 
Britaniyaning -bir qismi 
Shimoliy Irlandiya
joylashgan. Bu yerda ekinzorlar, yaylovlar,
London shahri.
www.ziyouz.com kutubxonasi


bog'lar ko‘p. Asosiy shahri — Belfast. Unda 
yirik kem asozlik va aviatsiya zavodlari, 
to'qimachilik fabrikalari bor.
Buyuk Britaniya bilan O'zbekiston Res­
publikasi o'rtasida 1992-yil diplom atiya 
munosabatlari o'rnatilgan.
BUYUK IPAK YO‘LI
O'zbek xalqi jahon taraqqiyotiga beqiyos 
hissa qo'shgan qadimiy xalqlardan biridir. 
Necha ming yillar muqaddam mamlaka- 
timiz hududida dehqonchilik, hunarmandchi- 
lik, me’morlik, ilm-fan va san’at sohalari bi­
lan birga tijorat ishlari ham keng taraqqiy et­
gan. O'lkamiz savdo ahli o'z kasbining sir- 
a sro rla rin i a ’lo darjada bilgan, a srla r 
mobaynida o'z ellarining xilma-xil ziroat va 
kasb-hunar mahsulotlarini manzur qilgan.
O'sha zamonlardayoq yurtimiz hududi 
orqali o'tgan karvon yo'llari barcha el-elat- 
larga mansub savdogarlarning uzog'ini ya­
qin etgan, uzoq safarining, joni va molining 
bexatarligini ta’minlagan.
Shu yo'llardan qadimgisi va gavjumi 
Buyuk Ipak yo'lidir. Dastlab Xitoy ipagi ayni 
shu yo'ldan Hindiston, Markaziy Osiyo va 
Kichik Osiyo (hozirgi Turkiya)ga jo'natilgani 
sababli ham u «Ipak yo'li» deb nomlangan. 
Eramizdan avvalgi 2-asr oxiridan boshlab 
obod bo'lgan va 9 ming kilometrlik masofa­
ga yastangan Buyuk Ipak yo'lining tarmoqlari 
qaysi o'lkalardan o'tgan?
Awalo u Xitoyning Xuanxe daryosi bo'yidagi 
Sian shahridan boshlanib, Lanchjou shahri 
orqali Dunxun manziligacha davom etgan. Bu 
joydan yo'l ikkiga ajralib, biri shimoli-g'arb, ik- 
kinchisi janubi-g'arb tomon yetaklagan. Shi­
moliy yo'ldan Turfon orqali Tarim vodiysiga, 
so'ng Qashqar va Farg'ona, undan Samar­
qand va Marv shaharlariga, janubiy yo'ldan 
esa Xo'tan, Yorkent va Pomir tizma tog'lari 
ortidan Balx shahriga o'tilgan. Balxda yo'l yana 
ikkiga bo'linib, biri — Hindistonga, boshqasi
— Marvni kesib o'tib, Eron orqali Mesopota- 
miyaga, undan Bag'dodga, Dajla daryosi o'ng 
qirg'og'i bo'ylab Damashq shahriga va ni- 
hoyat, O'rta dengiz shaharlari orqali Quddus 
shahri va Misr mamlakati sari boshlagan.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Qadim ajdodlarimiz Buyuk Ipak yo'lining 
qoq markazida yashagani uchun ko'plarining 
kasbi savdogarchilik bo'lgan. O'lkamizdagi 
o'nlab rabotkarvonsaroylar, mavzelar, muso- 
firxonalar, doimiy xizmatxonalar tijorat ahlining 
og'irini yengil qilgan. Tarixchi olim Narshaxiy 
yozishicha, Buxoro viloyatidagi Paykand 
shahri «savdogarlar shahri» deb atalgan, 
uning ko'pchilik aholisi tijorat ishida mashg'ul 
bo'lib, Xitoy bilan aloqa qilgan va juda boyib 
ketgan. Xitoy sayyohi Vay Sze samarqand- 
liklar haqida shunday dalolat beradi: «Barcha 
aholi— mohir savdogar. O'g'il bola besh 
yoshga kirdimi, bas. Savodini chiqarishadi. 
Xat taniy boshlashi bilanoq majburiy suratda 
tijorat ishiga o'rgatishadi».
Buxoro va Samarqand, Urganj va Tosh­
kent, Farg'ona va Termiz, Qiyot va Xiva sha- 
harlarida yashagan hunarmandlar qo'lidan 
chiqqan yuzlab xil mahsulotlar, qurol-yarog'lar, 
yoy-kamonlar, idish-tovoqlar, zargarlik, kulol- 
lik va zardo'zlik buyumlari, ip va ipak gazmol- 
lar, movutlar, gilam va poyondozlar, egar-jab- 
duqlar, pichoq-qaychilar, mo'ynalar, doshqo- 
zonlar, ko'n-terilar, oq qog'ozlar, ziroatchilar 
yetishtirgan asal, yong'oq, mayiz, tarva qoqi 
mevalar karvon yo'llar orqali yetti iqlim mam- 
lakatlariga yetkazib berilgan, o'z navbatida, 
xorijiy ellarning ming bir xil mollari yuqorida til- 
ga olingan o'z shaharlarimizdagi obod bozor- 
larda sotilgan.
Buyuk Ipak yo'li bo'ylab joylashgan karvon- 
saroylarda savdogarlar uchun barcha im- 
koniyat muhayyo bo'lgan. Ular har 20—25 ki- 
lometrda joylashgan bo'lib, bu yerda tijoratchi- 
lar o'zlariga zarur tovarlarning narxini surish- 
tirib-bilib olishgan, xarid qilgan mollarini man­
zilga eson-omon yetkazib olib borish maqsa- 
dida shirkatlar tuzishgan, yo'lda uchrab tura­
digan qaroqchilarni daf qilish uchun qurollan- 
gan posbonlar yollashgan. Turli el-elatlarga 
mansub savdogarlar maxsus tilmochlar orqali 
o'zaro til topishgan. Oldi-sotdi ishlarida aso­
san oltin, kumush va mis tangalar qo'llanilgan. 
Ayni vaqtda cheklardan ham foydalanishgan. 
Mazkur tangalar davlat boshlig'i yoki hokim- 
lar nomidan zarb qilingan. Chek olish uchun 
savdogar ishonchli sarrof— pul ayirboshlovchi 
kishiga bor pulini topshirib, undan tegishli huj-
jat — yorliq olgan, so'ng karvon bilan yetib 
borgan joydagi boshqa bir sarrofga yorliqni 
taqdim etib, undan pulini yuz foiz qaytarib ol­
gan. Aytaylik, Turkiya poytaxti — Istambulda 
imzolangan— muhr bosilgan chek Xitoyning 
Xonbaliq (hozirgi Pekin) shahrida bemalol 
o'tardi, ya’ni xuddi o'shancha miqdordagi pul 
yoki molga almashtirish mumkin edi. Savdo- 
sotiq ishlari o'zaro mol ayirboshlash (mavo- 
za) asosida yuritilardi: savdogar o'z moliga 
narx belgilab, uni boshqa bir narxdagi molga 
almashtirardi. Shuningdek, tijoratchilar bir 
mamlakatdan ikkinchisiga, bir shahardan 
boshqasiga tovar olib o'tayotganda, uning 
qiymatiga qarab aniq belgilangan miqdorda 
soliq to'lashga majbur edi. Soliqdan tushgan 
daromad yo'l va karvonsaroylar qurish ham­
da ularni obod qilish, savdogarlar havfsizligi- 
ni ta’minlash, hunarmandchilik va dehqonchi- 
likni rag'batlantirish maqsadlarida sarflangan.
O 'rta O siyo re spu b lika la ri m ustaqil 
bo'lgach, Qadimda Sharq bilan G'arbni 
bog'lab turgan Buyuk Ipak yo'lini qayta tiklash 
g'oyasi olg'a surildi va shu maqsadda ma’lum 
tadbirlar ko'rildi. Xitoy davlatini O'rta Osiyo, 
jumladan, O'zbekiston orqali O'rta dengiz so- 
hilida joylashgan mamlakatlar, so'ng esa 
Yevropani bog'laydigan temiryo'l qurishga ki- 
rishildi...
Hademay siz, aziz farzandlarimiz uchun 
mana shu ulug' yo'l bo'ylab sayr-u sayohat 
qilish, dunyoni ko'rish imkoni tug'iladi.

Download 32,5 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   67   68   69   70   71   72   73   74   ...   200




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish