Dawletmuratov Adilbay Mirzabaevich

Ilimiy abstrakciyada úyrenilip atırǵan qubılıstıń túp mánisine sezilerli tásir kórsetpeytuǵın ekinshi dárejeli, ótkinshi elementler izertlewlerdi qıyınlastırmaw máqsetinde abstrakciyalanadı. Ilimiy abstrakciyada - oylaw járdeminde ekonomikalıq qubılıslardıń mánisi izbe-iz ashıp berilip, onıń kózge kórinbeytuǵın tárepleri de bilip alınadı. Olar tiykarında teoriyalıq juwmaqlar beriledi.
Ilimiy abstrakciya eń áhmiyetli metod, biraq ol ekonomikalıq teoriyadaǵı birden - bir metod emes.

Ekonomikalıq qubılıslardı hár tárepleme ashıp beriwde analiz hám sintez, pozitiv hám normativ, funkcional analiz, ekonomikalıq- matematikalıq modellestiriw, indukciya hám dedukciya, tariyx hám logikanıń birligi, ekonomikalıq eksperiment metodlarınan da keń paydalanıladı.

Ekonomikalıq qatnasıqlar sisteması judá quramalı duziliske iye. Sonlıqtan,analizlewde kóplegen ekonomikalıq qubılıslar ishinen sol ekonomikalıq sistemaǵa tiyislileri ajıratıp alınadı. Olardı izertlew qubılıslar hám faktler ort asındaǵı ishki logikalıq óz-ara baylanıslardı jáne sol sistemanıń rawajlanıw baǵdarların belgilep beriwge mumkinshilik beredi. Bunda pozitiv hám normativ analizden paydalanadı.
Pozitiv analizde - ekonomikalıq hádiyseler hám subektler óz halınsha, yaǵnıy izertlewshi aldında qanday turǵan bolsa, sol túrinde úyreniledi. Statistikalıq maǵlıwmatlar hám ekonomikalıq faktlerdi toplaw hám analizlew olarǵa baha beriwlersiz ámelge asırıladı (unamlıma yaki unamsızba, jetkiliklime yaki jetkiliksizbe).
Normativ analiz - bul ekonomikalıq qubılıslardıń anıq bir sharayatlarda qanday bolıwı kerekligi haqqında bar bolǵan teoriyalıq hám ámeliy kóz-qaraslardı izertlew bolıp esaplanadı. Bul metod anıq bir qubılıslarǵa baha beriwde onıń normadan qansha parıqlanıwın kórsetedi. Mısalı, inflyaciyanıń normadan kúsheyip ketiwi, óndiris pátleriniń tómenlep ketiwine jol qoymaw h.t.b.
Indukciya metodı járdeminde faktler toplanıp, sistemaǵa keltiriledi hám usı toplanǵan faktler ulıwmalastırılıp, olardan teoriyalıq juwmaq shıǵarıladı. Dedukciyada bolsa gipotezalar keltirilip hám bul gipotezalar faktler járdeminde tekseriledi. Ekonomikalıq qubılıslardı izertlewde tariyx hám logikanıń birligi metodı da ayrıqsha áhmiyetke iye. Ekonomikalıq qubılıslar tariyxıy process sıpatında rawajlanadı, qálegen qubılıstı analizlew onıń kelip shıǵıw tariyxınan baslanadı. Mısalı bazar ekonomikasın analizlegenimizde onı dáslepki tovar almasıwı júzege kelgen dáwirden baslap, yaǵnıy stixiyalı bazardan házirgi rawajlanǵan bazarǵa shekem tariyxıy process retinde a lıp qaraymız.

2. TEMA ÓNDIRIS PROCESSI HÁM ONÍŃ NÁTIYJELERI

   1.