Дарслик Бакалавриат йўналиши: 5140800-педагогика ва психология талабалари учун дарслик

Хавотирлик босқичида талоқнинг кичрайиши, ёқ қаватининг йўқолиши, ошқозонда ўткир яллиғланишнинг содир бўлиши, буйрак тепасида ликосидларнинг камайиши кузатилади. Шу билан бирга тери жароҳатини пасайиши, кўз ёшланиши, сўлакнинг ажралиши кузатилади. Агарда таъсир кучли бўлса, бу босқичда хавотирлик ҳолати бошланади.
Мослашиш босқичида буйрак усти безлари катталашади, органлар ва тўқималарнинг ишлаши секинлашади. Агар стрессни келтириб чиқарувчи омил организмга кучли таъсир еца етмаса шу ҳолат узоқ вақт сақланиб қолади. Агар таъсир кучли бўлса, учинчи босқич бошланади.
Ўта чарчаш босқичи - организмда кузатилаётган ютуқларга кўра босқич хавотирли босқичга яқин. Бунда одатда организм касалланади.
Чет ел муаллифлари асосан ижтимоий, психик ва физиологик стресс шаклларини
ажратадилар. Уларнинг фикрича, ижтимоий стресс асосида шахснинг ижтимоий, иқтисодий яшаш шароити ётади. Ижтимоий зиддиятлар доимий ўзига ишонмаслик ва кескинликни юзага келтиради.
Юксак ҳислар
Ҳиссий жараёнларнинг ҳар хил шакллари нормал одамда алоҳида, якка ҳолда мавжуд бўлмайди. Юзлаб ва минглаб кечирилаётган емоциялар, аффектлар, кайфиятларда аниқ яшайдиган умумлаштирилган ҳислар юксак ҳислар дейилади. Юксак ҳислар ўз таркибига биринчи соддароқ кўринишдаги турли ҳисларни олади.
Инсон фаолиятининг қайси бир тури, ёки қайси бир соҳаси, ҳисларни қайси бирининг асосий еканлигига қараб, юксак ҳисларнинг муҳим турлари: праксик , ахлоқий, интеллектуал, естетик турлари ажратилади.
Праксик ҳислар. Инсон амалий ҳаётининг исталган соҳаси мақсадга мувофиқ ақлий фаолиятига, шахснинг уларга нисбатан муайян муносабатда бўлиш соҳасига айланиб қолади. Бу биринчи навбатда бирор мақсадни англабгина қолмай, уни еътироф етадиган ёки инкор қиладиган мақсадларга еришиш йўлларини баҳолайдиган таъсир қилиш усуллари ва кўламларини маъқуллайдиган ва маъқулламайдиган, уларни тўғри танланганлигига шубҳаланадиган, ниҳоят муваффақият ёки муваффақияцизлик ҳиссини кечирадиган меҳнат фаолиятида кузатилади. Меҳнат инсон ҳаётининг асоси бўлиб, инсоннинг меҳнатга бўлган ҳиссий муносабати юксак ҳислар орасида муҳим ўринни егаллайди,
Меҳнат фаолиятида шахс:
1. Бирор мақсадни англайди.
2. Уни еътироф қилади ёки инкор етади.
3. Мақсадга еришиш юлларини баҳолайди.
4. Уни тадбиқ етиш усуллари ва қурол воситаларини маъкуллайди ёки маъқулламайди.
5. Уларнинг танланганлигига шубҳаланади.
6. Инсон муваффақият ёки муваффақияцизлик ҳиссини кечиради ва ҳоказо.