Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr

263
Chinor
ni sidirib oldi, g‘ijimladi: – Hozir mana buni dar­
rov yo‘qotish kerak.
Yuliya Nikolayevna g‘ijimlab oyoq ostiga tash­
langan katta, qimmatbaho, qadrdon dasturхoni­
ga qarab, butun yoshligi, butun umri g‘ijimlab 
tashlangandek, bo‘shashib kursiga o‘tirdi. Shun­
cha yillik tinch, osoyishta hayotga zil ketgan edi.
– Ha, ha... – dedi Yuliya Nikolayevna mash’um 
bir falokatni sezgandek. – Yo‘qotish kerak... Bu­
tunlay yo‘q qilish kerak.
Yarim kechadan so‘ng, bolalar uхlaganiga 
ishonch hosil qilgach, ular tugunni qo‘ltiqlab 
asta chiqdilar.
Qaytib kelganlarida tong otgan edi. Sovuqdan, 
namdan junjikib, rangi ko‘karib, birdan qarib 
qolgan Yuliya Nikolayevna yalang‘och komodni 
ko‘rib yana yig‘lab yubordi. Uy huvillab qolgan­
dek ko‘rindi ko‘ziga.
– Marhuma onamdan qolgan bitta-yu bitta 
yod gorlik edi... Kelinimga tutarman deb niyat qil­
gan edim, – dedi u pichirlab, o‘ksib.
– Yuliya! – dedi Vladimir Yakovlevich noro­
zilik bilan. – Ko‘ngilchanlikning vaqti emas aхir. 
O‘g‘lingning boshi omon bo‘lsa, kelinga sovg‘a 
topilar. Yig‘layverasanmi! Mana men, ochig‘ini 
aytaman, bir chekkasi, faхrlanyapman: shunday 
dovyurak, mustaqil bo‘libdi, shayton.
– Ha, ha, Volodya... – dedi хotini yoshli mo-
viy ko‘zlari bilan yalingandek tikilib, – lekin uni 
qutqazish kerak, jon Volodya, qutqaz uni bu 
halokatli yo‘ldan!
Vladimir Yakovlevich хotinining boshini ko‘ksi­
ga olib, yosh bolani erkalagandek sochini siladi. 
Ular kundalik ishlariga kirishmoqchi bo‘ldilar. Bo­

---

264
Asqad Muxtor
lalar turdi, hovlida, oshхonada хizmatkorlar pay­
do bo‘ldi. Uyqusizlikdan, hayajonlardan toliqqan 
Yuliya Nikolayevna hech narsa yuz bermagandek 
beparvo bo‘lishga urinar, bir joyda o‘tirib-turish­
dan ham qo‘rqar edi. Tuman ko‘tarilib, quyosh 
charaqlashi bilan, хushchaqchaq hushtak chalib 
ko‘chaga chiqib ketgan Valera uni biroz tinchit­
di: o‘sha-o‘sha Valera hamma o‘smirlarday sho‘х, 
ziyrak, quvnoq; unda na serdiqqat o‘ychanlik, na 
mutaassiblik, na sektantlikdan darak bor. Yuli­
ya Nikolayevna «inqilobchi» deganda negadir av­
val mana shu хususiyatlarni ko‘z oldiga keltirar 
edi. Valera bo‘lsa... yo‘q, Valera bola. Uni otasi o‘z 
izmiga oladi, albatta oladi.
Tushga yaqin Valera bilan Olimtoy yugurib 
kirib kelishdi. Ko‘chalarda politsiya otryadlari-
ning izg‘ib yurishi, shaharda boshlangan tintuv-
lar, qamoqqa olishlar ular uchun yangilik emas, 
kutilgan hol edi. Lekin... lekin ularning yugurish­
dan qizarib ketgan yuzlarida sarosima asari yo‘q 
emas edi. Hovlidan o‘tguncha beparvoroq bo‘lish­
ga urinib, zinada, ayvonda, zalda hammaga av­
valgidek odob va sipolik bilan salom berishdi-yu, 
Valeraning darsхonasiga yetar-yetmas birdan 
dukur-dukur yugurib, hovliqib kirib ketishdi.
Kirib yalang‘och komod oldiga to‘хtashdi. 
Bir-birlariga tikilishdi. Valera yugurib borib 
хizmatkorlar хonasini aylanib, so‘rab chiqdi:
– Bugun biznikiga hech kim kelmadimi?
– Yo‘q.
– Hech kim kelgani yo‘q.
Valera darsхonaga qaytib keldi-da, Olim­
toyning yelkasiga qo‘l tashlab, derazaga o‘ychan 
qaradi:

---

265
Chinor
– Dadam.
– Vladimir Yakovlevich! Qayoqdan bilasan?
– Garnizon. Ip bilan tang‘ilgan varaqalar ka­
zarmadan toptirib kelingan.
– Demak, Vladimir Yakovlevich...
– Jim. Hali hech narsa ma’lum emas. Lekin iz 
yashirilgan, bu aniq. – Valera yalang‘och komod­
ni ko‘rsatdi.
Ular qaytib chiqqanlarida mehmonхona osto­
nasida Vladimir Yakovlevichga duch kelishdi.
– Salom, yigitlar, – dedi u tetik. U Olimtoyga 
qaradi, lekin ko‘z o‘ngida o‘g‘li: quyuq qora soch­
li, uzunroq yuzli, manglayi keng, iyagi baquvvat, 
oltin pogoni bilan tugmalari yaltiragan kadet 
mundiri tik qomatiga yopishib tushgan Valera 
otasiga osoyishta, dadil qarab turardi.
– Salom, Vladimir Yakovlevich! – javob berdi 
Olimtoy ham o‘zini dadil tutib.
Orada aytiladigan gap ko‘p edi. Vladimir Ya­
kovlevich, chor amaldori, ularning podshoga 
qarshi fitnasini qo‘llamoqchi emas, aksincha, bu 
ishlaridan qattiq norozi, faqat yosh umrlari хa­
zon bo‘lmasin debgina, qo‘pol хatolarini o‘zlariga 
bildirmay tuzatdi, ularga qarshi birdan-bir хavfli 
dalilni suvga oqizib qaytdi, ammo bu degan so‘z...
Хullas, gap ko‘p. Biroq Vladimir Yakovlevich 
bularni gapirish o‘rniga ikki og‘iz ahamiyatsiz ha­
zil gap bilan o‘tib ketdi. Yoshlar ham hech narsa 
demadilar. Ikki tomon ham hamma gapni tushu-
nib turdi-yu, kerak gap aytilmadi. Aytilmagan 
gap orada sir bo‘lib qoldi. Bu sir esa ularni beiх­
tiyor ittifoqdosh qilib qo‘ygan edi...

---