5-mavzu. Global tarmoq. Internetdagi xizmatlar. Reja

---

5-mavzu. Global tarmoq. Internet. Internetdagi xizmatlar. 
Reja: 
1.
Global tarmoqda avtomobil sohasidagi yangiliklar.
2.
Milly qidiruv tizimi. Milliy qidiruv tizimidagi yangiliklar.
3.
Sohaga mos web sayt yaratish.
4.
Veb sahifalarda matn va grafikani taqdim etish.
5.
 
Veb dizayn. Xostingni amalga oshirish.
 
6.
Internet tarmog’ining tezkorligi 
Tayanch so’z va iboralar:
 
World Wide Web, Internet, FTP server, ARPANET, 
HTTP, Google, WebMoney Tranfer, 
 
Global tarmoqlar, ma’lumki, yirik shaharlar, mamla-kat, qit’alami qamrab 
oladi. Lokal tarmoqlar esa birmun-cha kichik maydonni o'z ichiga oladi. Ular 10, 
100, 1000 metr chamasi radiusda 1000 nafarga yetar-yetmas mijozlarga xizmat 
qilishga mo'ljallanadi. Bunday hajm LKT 10 Mbayt/s va undan ortiq tezlanishda 
ishlash imkonini beradi. Odatda, LKT ishchistansiyalar (IS) va maxsus 
kompyuterlami (fayl, print serverlari va boshqalar) o'zaro kabel bilan bog'lashdan 
iborat. Ular, o'z navba-tida, tarmoq adapterlari (tarmoq kartalari) yordamida 
maxsus platalar orqali kompyuteming sistemali platalarini kengaytiradi. 
Alohida tugunlami tarmoqda ulash usullari tarmoq topologiyasi deyiladi. Odatda, 
uchta topologiya qo'llaniladi: 
1. 
Umumiy shina. Bu holda lokal tarmoqdagi barcha kompyuterlar bitta aloqa 
chizig'iga parallel bog'lanadi. Bunday shinalami boshqarish ham alohida, ham 
markazlashgan bo'lishi mumkin. Markazlashgan boshqaruvda tarmoqqa maxsus 
kompyuter-hakam ulanadi, uning va­ zifasi tarmoqda axborotni uzatishni 
boshqarishdir. Alohida boshqaruvda hamma kompyuterlar bir xil maqomga ega, 
ular mustaqil ma’lumot­ lami uzatish kanalini boshqaradi. 
2. 
Halqa. Bu holatda barcha kompyuterlar yopiq halqasimon, ketma-ket 
bog'lanadi. Bunda xabar birin-ketin kompyuterdan kompyuterga uzatiladi. Xabami 
uzatgan kompyuter yana o'sha xabarni qayta qabul qilmaguncha, jarayon davom 
etaveradi. 
3. 
Yulduzcha. Yulduzcha topologiyaga ega tarmoqlar markaziy tu-gunga
(kommutator yoki konsentratorga) ega. Mazkur markaziy tugunga qolgan barcha 
kompyuterlar ulanadi. Dastlab uzatilgan xabar ana shu qurilmaga kelib tushadi, 
so'ng boshqa kompyuterlarga uzatiladi. 
Bog'lash uchun qo'llaniladigan kabellar uzatish muhiti deb yuritiladi. Masalan: 
- koaksial kabellar (coaxial cable), ular televizion antennaga juda o'xshash; 
- juftli o'ram (tvisted pair) telefon simini eslatadi; 
- optik tolali kabel (fider-optic cable). Eng ishonchli va tez, shu bilan birga juda 
qimmat kabel turi. 
Tarmoqda kompyuterlami ulash uchun qalin (INTERNET yo'g'on simi - global 
tarmoqlar uchun) yoki ingichka koaksial simlar (ETHERNET - lokal tarmoqlar 
uchun), o'ralgan juftlik (toking ring - vitaya para) va optik tola (dastlab shishadan, 
hozir esa plastik tola) simlari ishlatilishi mumkin. 

---

Lokal tarmoqlarning qo'llanish sohasi juda keng. Bunga ofis ish-larini 
avtomatlashtirish, korxona boshqaruv sistemalari, loyihalarni avtomatlashtirish 
texnologik jarayonlari va robototexnika kompleksla-ri, bank va axborot 
sistemalari, elektron pochtsistemalarini boshqarish kiradi.