Буюк Дедактика

Ўқувчиларнинг диққатини жалб этиш учун китобларнинг номи қизиқарли бўлсин. 11.Шунингдек бу китобларнинг номи ҳам қизиқарли бўлиб, болалар дикқатини ўзига жалб жалб этсин ва китобнинг мазмунини тўлиқ ифодалаб берсин. Менимча, бу соҳада мавжуд нарсалардан энг чиройлиси - боғнинг турли манзараларидан намуна олиш мумкин. Мактабни боғ билан таққослашади-ку, нега энди биринчи синф учун битилган китобни — гунафша жўяги деб, иккинчи синф китобини - атиргул тупи деб, учинчи синф китобини —истироҳат боғи ва ҳоказо деб аташ мумкин эмас?
Техника терминларининг барчаси она тилида ифодаланиши лозим. 12. Лекин бу китобларнинг мазмуни ва шакли масаласида бошқа жойда батафсилроқ гапирамиз. Бу ерда қуйидаги фикрни таъкидламоқчимиз: бу китоблар она тилида ёзилгани учун техника терминларини ҳам латинча ёки грекча сўзлар билан эмас, балки она тилидаги сўзлар билан ифодалаш зарур. Бу фикримизнинг далиллари:
1) Биз ёшларнинг ҳамма нарсани тез фаҳмлаб олишига ёрдам беришни истаймиз. Чет тилидан олинган сўзларни билиб олиш учун эса аввало уларнинг маъносини тушунтириш зарур, ҳатто тушунтирилгандан сўнг ҳам бола уни тўла англай олмасдан, бу сўз шу маънони билдиради деган гапга ишониб, уни зўрға эсда қолдиради. Ваҳоланки, би­рор буюмни ифодалаган сўз она тилида тушунтирилса, бола уни тез тушуниб олади ва дарҳол эсда қолдиради. Бизнинг (мақсадимиз) ўқитишнинг бу биринчи босқичида ҳар хил тўсиқ ва қийинчиликлар иложи борича камроқ бўлиб, ҳамма нарсани болага мумкин қадар осон ўргатишдир.
2) Бундан ташқари, биз она тилини француз тили сингари халқ тушунмайдиган грекча ва латинча сўзларни зўрма-зўраки ишлатиш йўли билан эмас (бунинг учун Стевин уларни койийди), балки ҳамма нарсани халқ тушуна оладиган сўзлар билан ифодалаш йўли билан ривожлантириш тарафдоримиз. Масалан, Стевиннинг ўзи бельгиялик ватандошларига шу принципни тавсия этган эди («География» кн. 1) ва уни математикада моҳирлик билан кўллаган эди.
Уч эътироз. 13. Албатта, бу фикрга қарши эътироз билдирилиши мумкин ва бундай эътирозлардан учтаси мавжуд; Биринчидан, ҳар бир тил ҳам грекча ва латинча терминларни бир хилда яхши ифодалай оладиган даражада сўзларга бой эмас. Иккинчидан, шу нарсаларни ифодалайдиган сўз­лар топилганда ҳам, грекча ва латинча терминларга ўрганиб қолган олимлар, улардан воз кечмайди.
Ва, ниҳоят, кейинчалик латин тилида ўқийдиган болалар техника терминларини қайта ёдлаб юрмаслик учун ҳозирданоқ олимлар тилида ўқийвергани яхши.