Буюк Дедактика

Бу кўчирмаларни нашр этиш ҳақида маслаҳат. Муаллифларнинг асарларига доир бундай
умумий обзорларни (камбағалроқ кишилар сотиб олиб ўқиши, ёки катта томларни ўқишга имконияти бўлмаган кишилар учун) алоҳида нашр этиш ҳам мумкин ва муаллифларнинг нашр этиладиган асарларига муқаддима сифатида ҳам бериш мумкин, бунда асарларни туда ўқимоқчи бўлган киши аввало кўчирмаларни ўқиб умумий тасаввур хосил қилади.
Академияда Геллиев коллекциясидаги усулни қўлланши ҳақида маслаҳат .П. Академияда ўқув машғулотларини уюштириш методи масаласига тухталадигани бўлсак балки бу соҳада умумий суҳбатлашишни жорий этиш ва уни Геллиев коллегиясидаги смнгари олиб бериш жуда фойдали бўлар. Чунончи: профессор студептларга нима ҳақда гапириб берган бўлса, энг яхши ёзувчиларнинг шу масалага доир асарларини уйда ўқиб келишни уларга вазифа қилиб топшириш керак Профессор эрталабки машгулотда ўқиган лекқиясида масала-нинг қайси томонларини ёрнтган бўлса, тушдаи кейинги маш-гулотда ҳам худди шу масалани қуйидаги тартибда мудокама қилиш лозим: агар студентлардан бирортаси бирор нарсани ту-шунмаган бўлса, ёки ўқиган китобида далиллар билан асослап-ган қарама-карши фикрни учратиб қолса, ўша студент бу ҳақда тингловчиларга савол беради. Бу ерга тупланган студентлардан бирортасининг ҳам саволи жавобсиз қолмаслмги лозим (албатта маълум тартибни сақлаган холда), сўнгра масала қанчалик рав-шан бўлгани ҳақида бошқалар ўз фикр ва мулоқазаларини айт-сиплар. Ва, ниҳоят, профессор йирилишнинг раиси сифатида, мунозарали масалаларни ҳал этиши лозим. Шу тариқа, ҳар ким унитан фикрларнинг барчаси умумлаштирилади ва у кўп чи-ликка маълум бўлибгина қолмасдан, балки хар кимнинг хотира­сида мустахкам сақланади, ҳам назарий, ҳам амалий жиқатдан фан ютўқларини мустаҳкамлайди.
Учинчи қоида. Ғалабага эришмагунча ҳеч ким рағбатлантирилмаслиги лозим. 12. Бундай биргаликда бажариладиган машқлар натижасида бизнинг қуйидаги тақлифимизни (буни бошқа донишмандлар ҳам кўп дан буён орзу қилиб келади) амалга ошириш масаласи ҳам осонлашади: фақат муносиб кишиларгина жамиятнинг шарафли вазифаларига қуйилиши керак Бу масала, агар бирор кишининг шахсий фикрига боғлик бўлмай, балки ҳамманинг фикри ва гувоқлигига боғлик бўлса — фақат шундагина амалга ошади. Бунинг учун йилига бир марта мактабларга бориш лозим; қуйи мактабларга директорлар бориши, академияларга эса короллик вакиллари ёки давлат депутатлари боришлари керак. Улар ўқувчи ва ўқи-тувчилар ўз вазифаларини қапчалик қунт билан бажараётганли-гини астойдил текшириб куришлари зарур. Алоҳида тиришқоқ-лик кўрсатган кишилар омма олдида рарбатлантирилиши, яъни бундайларга докторлик ёки магистрлик фахрий значоги берилиши лозим.