Буюк Дедактика

Тарих ўрганишни хамма синфларга тақсимлаш зарур. 15. Бироқ лозим бўлса, бу ҳақда бошқа жойда батафсилроқ тўхталармиз. Қолганини тажрибанинг ўзи кўрсатиб беради. Фақат қуйидаги фикрни таъкидлашимиз зарур: маълумки, тарихга доир билимлар таълимнинг энг ажойиб қисми бўлиб, инсоннинг бутун ҳаётини ёритиб туради, шунинг учун ҳам уни олти йиллик таълимнинг ҳамма синфларига таҳсимлаш мақсадга мувофиқ, токи ўқувчилар қадим замонлардан буён қилинган ёки айтилган диадатга сазовор нарсаларнинг ҳаммасини яхши билиб олсинлар. Лекин тарихга доир бу машғулотларни шундай тақсимлаш лозимки, улар ўқувчи меҳнатини оғирлаштириш эмас, балки енгиллаштириш ва жиддийроқ дарсларни ўтиш учун ҳам олиш бўлиб хизмат қилсин.
Ва қандай қилиб тақсимлаш 16. Масалан, хар бир синф учун бирор соҳанинг тарихини баён этадиган алоҳида китобча тузиш мумкин. Чунончи.
I. синф учун — тавротнинг қисқача тарихи
II. синф учун — табииёт тарихи.
III. синф учун — санъатлар тарихи, яъни турли хил кашфиётлар тарихи
IV. синф учун — ахлоқ тарихи, яъни фазилат ва бошқа сифатларнинг энг яхши намуналари,
V. синф учун — маросимлар тарихи, яъни халқларнинг турли диний урф-одатлари ҳакидаги тарих
VI. синф учун — умумий тарих яъни бутун дунё ва энг буюк халқлар тарихи, айниқса она ватан тарихи; бўларнинг барчаси қисқа шаклда, лекин зарур нарсалардан ҳеч бирини тушириб
қолдирмай баён этилиши лозим.
Бу ерда доимий ягона методнинг зарурлиги ҳақида эслатма.17. Бу мактабларда қўлланиладиган махсус метод ҳақида энди фақат қуйидаги фикрни айтиб ўтамиз. Бизнинг фикримизча, одатдаги
тўртта ўқув соати бундай тақсимланиши лозим: эрталабки икки соат синфнинг номи ҳисобланадиган фан ёки санъатга бағишланади; тушдан кейинги биринчи соат - тарих дарсига, иккинчи соат — хар бир синфда ўтиладиган материалларнинг характерига қараб услуб машқи, овоз, қул машқларини бажаришга ажратилади.


XXXI боб
АКАДЕМИЯ.