Бугун Ўзбекистон Республикаси-иқтисодиёти бозор иқтисодиётига асосланган, тўхтовсиз ривожланаётган давлат

2.4. Юк ҳовлилари ва товар идоралари.
Юк ҳовлиларининг вазифаси ва техникавий ихозланиши

Станциялардаги умумий фойдаланиш жойларидаги операцияларни бажаришда юк ҳовлилари катта ўрин тутади.

Юк ҳовлилари станция майдонининг бир бўлаги ҳисобланиб, у ерда бинолар мажмуаси, қурилмалар, йўл тармоқлари, юкларни ортувчи, тушурувчи, текширувчи, юкларни вақтинча сақлаш, саралаш ва юкларни бир транспортдан бошқасига ўтказиш каби қурилмаларни ўз ичига олади.
Юк ҳовлилари -бажариладиган ва иш ҳарактерига қараб махсуслаштирилган ва умумий фойдаланишларга бўлинади. Биринчи ўринда, яъни махсус катта контейнер мажмуаси, алохида юклар туширишга мўлжалланган базалар, узун ва оғир юклар учун мўлжалланган юк ҳовлиларига бўлинади. Умумий фойдаланиш юк ҳовлиларида эса оғир юкли, контейнерлар, донали-ғилофли ва бошқа юклар қайта ишланади.
Умумий фойдаланиш юк ҳовлиларида юкларни қайта ишлаш учун ҳамма керакли восита ва қурилмалар бор. Очиқ ва ёпиқ омборлар, платформалар, оғир вазнли ва сочилувчан, тўкилувчан юклар учун майдончалар, кўтарилган йўллар, эстакадалар, тарозилар, габарит дарвозалари, юк ҳовлилари омборларидаги ортиши ва тушириш ишлари учун, ортувчи ва туширувчи қурилма ва механизмларга эгадир. Бундан ташқари, юк ҳовлиларида-юк идоралари, ортувчи ва тушурувчи машиналарни техник созлигини таъминлаш, санитария ва меҳнат шароитини таъминлаш учун хизмат бинолари мавжуд бўлиши керак.
Энг катта эътибор юк ҳовлиларидаги қурилмаларга берилади. Унинг майдони ўраб олинган бўлиши лозим ва ёнғинга қарши қурилма ва йўлакларга эга бўлиши керак. Юк ҳовлиларининг киравериш қисмида назорат пунктлари мавжуд.
Юкларни қайта ишлаш, очиқ вагонларини люкини очиш, ёпиш омборлар олдидаги вагонларни силжитиш каби ишларни бажариш қурилмалари тўла механизацияланган бўлиши керак.
Юк ҳовлилари йўл тармоқлари жойлашувига қараб, 3 турга бўлинади: 1) йўл тармоқлари бир томони ёпиқ; 2) очиқ; 3) аралаш жойлашган. Юк ҳовлиларида албатта машиналар ҳаракатлана оладиган йўллар бўлиши керак. Тўғри йўлли участкаларда хавфсизликни таъминлаш учун, юкланаётганган автомобилларнинг орасидаги масофа 4 м дан кам бўлмаслиги керак. Бир томонлама жойлашган ёпиқ омборларнинг ва платформаларнинг охиридан деворгача бўлган оралиқ масофа 16 м дан кам бўлмаслиги керак, агар транспорт айлана шаклида ҳаракат қиладиган бўлса ёки боши берк шаклда бўлса масофа 19 м дан кам бўлмаслиги керак.
Икки томонлама жойлашган омборлар орасидаги масофа 18 м, айлана ва боши берк шаклда бўлса масофа 35 м бўлиши керак. Боши берк бўлган йўлнинг охирида радиуси 15 метрга тенг бўлган, ҳалқа йўли яъни айланиш йўли бўлиши керак.
Машиналар туриши учун юк ҳовлига кириш олдида махсус майдонча мавжуд.
Юк ҳовлисининг майдонида сувни қайтарувчи мосламалар ўрнатилади, бу мосламанинг асосий вазифаси майдонда сув йиғилиб қолган сувни ҳайдаб, майдончани сувдан тозалайди.
Автомобиль йўллари ва ортиш-тушириш майдонларининг усти қаттиқ қоплама билан ёпилган бўлиши шарт.
Юк ҳовлилари-тезкор, технологик ва ахборот алоқалари (телефон), телетайплар, кўчма радиостанциялар билан жихозланган бўлиши керак. Технологик алоқа қурилмалари автоматик равишда қабул қилиш–жўнатиш, қабул қилаётган ички ахборотларни рўйхатга олиш, станциялар орасидаги ахборотларни сақлаш ва ахборот алмашиш каби вазифаларни амалга оширишни таъминлайди.

5.