Bosim bilan haydash va issiqlik mashinalari

3.1.rasm. Porshenli nasos tuzilishi
1-silindr; 2-porshen; 3- so’rish klapini; 4-haydash klapini; 6- so’rish quvuri;
5- haydash quvuri; 7-havo qalpoqchasi

Oddiy porshenli nasosning ishlash prinsipini ko’rib chiqamiz (6.1-rasm).

Nasos porsheni so’rish jarayonida o’ng tomonga harakat qilganda ish kamerasining hajmi kattalashadi. Undagi bosim esa kamayadi va atmosfera bosimidan kichik bo’lib qoladi. Pastki rezervuardagi (nasos suyuqlikni so’rib oladigan basseyndagi) suyuqlikning erkin sirti atmosfera bosimi ta’sirida bo’ladi.
Ishlash prinsipiga ko’ra porshenli nasoslar oddiy, ikki bosqichli va ko’p bosqichli bo’ladi.
Valning aylanish soniga ko’ra porshenli nasoslar uch turga bo’linadi:
- sekin ishlaydigan (40-60 ayl/min);
-normal ishlaydigan (n=60-120 ayl/min);
-tez ishlaydigan (n=120-180 ayl min va undan ko’p).
Ish unumdorligining qiymatiga ko’ra porshenli nasoslar uch hil bo’ladi:
-kichik (Q<15 m³/ soat);
-o’rta (Q= 1560 m³/soat);
-katta (60 3/soat).
Bosimning qiymatiga ko’ra ham porshenli nasoslar uch turga bo’linadi:
-past bosimli (P<1MPa);
-o‘rtacha bosimli (P=12 MPa);
-yuqori bosimli (P>2MPa).

IKKI TOMONLAMA ISHLAYDIGAN PORSHENLI NASOS
3.2.-rasmda ikki tomonlama ishlaydigan gorizontal plunjerli nasosning sxemasi ko‘rsatilgan. Bunday nasos silindrning ikkala tomonida tegishlicha so’rish, hamda haydash klapinlari bo‘lgan ikkita mustaqil ishchi kamerasi bor. Plunjer o’ng tomonga suriladi. Bir vaqtning o’zida plunjer ikkinchi o’ng kameradan suyuqlikni klapan orqali siqib chiqaradi. Plunjer chap tomonga qarab harakatlanganida o’ng kamerada so’rilish, chap kamerada esa haydalish jarayonlari yuz beradi. Porshenli nasoslarda silindr orasidan suyuqlik siqib chiqmasligi uchun porshenning yon sirtiga metall yoki rezinadan ishlangan zichlash halqalari o’rnatiladi: ular silindrning ichki devoriga zich yopishib turadi.