Biologik faol moddalar texnologiyasi

Uglevodlarning energetik funksiyasi
Uglevodlarning parchalanish jarayoni og‗iz bo‗shlig‗ida so‗lak tarkibidagi amilaza fermenti 
ta‘sirida qisman parchalanishidan boshlanadi 
SHundan so‗ng uglevodlar ingichka ichakda parchalanadi va so‗riladi. Qon orqali to‗qima va 
organlarga etkaziladi, asosiy qismi esa jigarda glikogen ko‗rinishida to‗planadi. Monosaxaridlar qonda 
qand miqdorini tez oshiradi va yuqori glikemik indeksga ega, shuning uchun ularni tez uglevodlar deb 
ataladi. Ular suvda oson eriydi. 
3 yoki undan ortiq birlik molekula tutgan uglevodlar murakkab uglevodlar deb nomlanadi. 
Murakkab 
uglevodlarga 
boy 
bo‗lgan 
maxsulotlar 
qondagi 
glyukoza 
miqdori 
sekin ko‗taradi 
va 
past 
glikemik 
indeksga 
egadir, shuning 
uchun 
ularni 
sekin 
uglevodalr 
deb atashadi. 
1,31-rasm. Uglevodlar. 

---

57 
Murakkab uglevodlar oddiy qandlarning (monosaxaridlar) polikondensatsiyalangan maxsuloti 
hisoblanadi. Oddiy uglevodlardan farqli, murakkab uglevodlar gidrolitik parchalanish jarayonida 
monomerlarga parchalanadi, natijada bir necha yuz va mingta monosaxaridlar molekulalalri hosil 
bo‗ladi. 
Dekstranlarning olinishi
 
Leuconostac mesenteroides dekstranlarning produtsentlari hisoblanadi, ular 
saxaroza (10–
30%), dekstran-«tomizg‗i», achitqi ekstrakti va mineral tuzlarni 
yuqori miqdorda tutgan muhitlarda 
yaxshi 
o‘sadi.
Sintezning sharoitlariga ko‗ra chiziqli yuqori 
molekulyar (60–80 tыs.) va shoxlangan past molekulyar dekstranlar olinadi. 
Oxirgilari ko‗proq biologik faolikka egadir (
plazmani o‗rnini bosuvchilar
: klinik dekstran, 
poliglyukin, plazmodeks, xemodeks va b.q.).
16