Biologik faol moddalar texnologiyasi

D-glyukoza keng tarqalgan
(uzum shakari yoki dekstroza, C
6
H
12
O
6
) – olti atomli shakar 
(geksoza), ko‗pgina polisaxaridlarning (polimerlar) struktura birligi – disaxaridlardir (maltoz, saxaroza 
va laktoza) va polisaxaridlarniki (sellyuloza, kraxmal). 
 
 
 
 
 
Oligosaxaridlar
Oligosaxaridlar o‗zida 2 dan to 10 tagacha monosaxarid qoldig‗ini tutadi.Eng keng tarqalgan 
oligosaxaridlar disaxaridlar va trisaxaridlardir
15
. 
 
Polisaxaridlar
– murakkab yuqori molekulyar uglevodlar sinfi bo‗lib, molekulalari bir necha 
o‗nlab, yuzlab va minglab monomerlardan – monosaxaridlardan tashkil topgan. 
 
Gomopolisaxaridlar 
(bir turdagi monosaxaridlarning birligidan tashkil topgan) va 
geteropolisaxaridlar 
(bir necha turdagi bir yoki ikki monomer qoldiqlaridan tashkil topgan).
 
Gomopolisaxaridlar
(glikanlar), bitta monosaxarid qoldig‗idan tashkil topgan, ular geksoza yoki 
pentoza bo‗lishi mumkin. 
Kimyoviy tabiatiga ko‗ra polisaxaridalrni 
glyukanlarga 
(
glyukoza
qoldig‗i), 
mannanlarga
(mannozadan olingan), 
galaktanlarga
(galaktozadan olingan) va boshqa shunga o‗xshash birikmalarga 
jaratiladi. 
Gomopolisaxaridlar guruxiga 
o‗simlik 
(kraxmal, sellyuloza, pektin moddalari), 
hayvon 
(glikogen, xitin) va 
bakterial 
tabiatli organik bakteriyalar kiradi. 
Kraxmal
(C
6
H
10
O
5
)
n
– ikki gomopolisaxaridlar aralashmasidir: chiziqli – amiloza va shoxlangan – 
amilopektin, ularning monomeri α – glyukoza hisoblanadi. Oq rangli amorf modda bo‗lib sovuq suvda 
erimaydi, bo‗kish husussiyatiga ega bo‗lib, qisman issiq suvda eriydiMolekulyar massasi 10
5-
10
7 
Da. 
Qisman kislotali gidrolizda