Avtomatika va Energiya

MUSTAQIL ISH

Namangan muhandislik texnalogiya instituti

“Avtomatika va Energiya” fakulteti 17b-21 guruh
talabasi Atajanov Ulug’bekning kimyo fanidan
Mustaqil ishi
Topshiruvchi: Atajanov Ulug’bek
Qabul qiluvchi: I.Abidov

Mavzu: Oddiy va murakkab moddalar.

Reja:

1. 
   Oddiy moddalar
   
2. 
   Murakkab moddalar
   
3. 
   Allatropya hodisasi
   
4. 
   Xulosa
   
5. 
   Foydalangan adabyotlar
   
6. 
   Savollar
   
7. 
   Testlar
   

1. 
   Oddiy moddalar – bu murakkab moddalardan farqli o’laroq, faqat bitta kimyoviy element atomlaridan iborat bo’ladi. 400 dan ortiq oddiy moddalar mavjud. Oddiy moddalar — bular bitta elementning atomlaridan hosil bo‘lgan moddalardir.
   

Atomlar orasidagi kimyoviy bog’lanish turiga qarab oddiy moddalar metallar ( Na , Mg , Al , Zn va boshqalar) va metallmaslar ( H₂ , N₂ , Br₂ , Si va boshqalar) bo’lishi mumkin.
Oddiy moddalarga misollar: molekulyar ( O₂ , O₃ , H₂ , Cl₂ ) va atom (He, Ar); turli xil uglerod , yod (I₂), metallar ( qotishma shaklida) ko’rinishda bo’ladi.


Allotropik shakli

Bitta kimyoviy element ko’pincha allotropik shakli deb ataladigan bir necha turdagi oddiy moddalarni ( allotropiya ) hosil qilishi mumkin. Turli allotropik o’zgarishlar bir-biriga o’tishi mumkin. Ushbu kimyoviy element uchun allotropik modifikatsiyalar har doim fizik xususiyatlar va kimyoviy xossalari da farq qiladi (masalan, ozon kisloroddan ko’ra faolroq, olmosning erish nuqtasi fullerendan kattaroqdir).
Oddiy modda“ tushunchasini „kimyoviy element” tushunchasi bilan bir xil deb bo’lmaydi. Oddiy moddaning muayyan zichligi, eruvchanligi, suyuqlanish hamda qaynash temperaturalari va boshqa xossalari bo‘ladi. Bu xossalar atomlar to’plamiga taalluqlidir va ular har xil oddiy moddalar uchun turlicha bo‘ladi. Kimyoviy element atom yadrosining muayyan musbat zaryadi (tartib raqami), oksidlanish darajasi, izotop tarkibi va boshqa xossalari bilan ajralib turadi. Elementlaming xossalari uning alohida atomlariga taalluqlidir. Murakkab moddalar oddiy moddalardan emas, balki elementlardan tarkib topgan. Masalan, suv oddiy moddalar bo’gan vodorod bilan kisloroddan emas, balki vodorod bilan kislorod elementlaridan tarkib topgan. Elementlaming nomi, odatda, ularga tegishli oddiy moddalaming nomiga mos keladi (bundan mustasnolari: uglerod va kislorodning oddiy moddalaridan biri — ozon, uglerod uchun olmos, grafit va b.).