Баъзи геологик ва геоморфологик терминларга изоҳ. А абиссаль

ЗИЛЗИЛА ГИПОЦЕНТРИ (зилзила маркази) – Ернинг маълум чуқурлигида энергия тўпланишидан ва унинг кучи маълум бир қувватга етганда ѐрилиш юз бериб, энергия сарф бўладиган, натижада тебранма тўлқинлар юзага келадиган марказ. Бир зумда сарфланадиган энергия кучи 103-1018 Ж га етиб, Ер пўстини қисқа вақт тебрантиради.
ЗИЛЗИЛА ЭПИЦЕНТРИ – зилзила ўчоғи (гипоцентр) нинг Ер юзасидаги вертикал проекцияси. Гипоцентр шаклига ўхшаб эпицентр ҳам турли шаклда; нуқта, чизиқ ѐки майдон кўринишида бўлади. Зилзила эпицентри областида таранг тўлқинлар энг катта кучга эга бўлади.
И
ИНВЕРСИЯ (тектоника) – тектоник ҳаракатлар режимининг ўзгаришидан эгилмалар ѐки уларнинг бир қисмининг кўтарилмаларга, кўтарилмаларнинг эса эгилмаларга айланиши. Инверсиянинг юзага келишига магматизм ва бурмаланиш жараѐнларининг кучайиши, палеогеографик шароитларнинг ўзгариши ва бошқалар сабаб бўлади.
ИНТРУЗИВ ЖИНСЛАР – Ер пўстининг чуқур қисмида магманинг аста-секин совиб, кристалланиб қотишидан ҳосил бўлган тоғ жинслари. Бундай шароитда тўлиқ кристалланган магматик жинслар пайдо бўлади.
ИНТРУЗИЯ – 1) магманинг Ер пўстига ѐриб кириб жойлашиш жараѐни. 2) магманинг Ер пўстининг чуқур қисмига кириб қотишидан пайдо бўлган жинслар.
ИНФИЛЬТРАЦИОН СУВЛАР – Ер усти сувлари ва атмосфера ѐғинларининг тоғ жинсининг капилляр ғоваклари бўйлаб шимилишидан ҳосил бўлган сувлар.
К
КОВАКЛАР – тоғ жинсларидаги ўлчами 1 мм дан катта бўлган бўшлиқлар. Чўкинди тоғ жинсларининг эришидан, газсимон компонентларга бой эффузив жинсларнинг совиб қотишидан ҳосил бўлади.
КАЙНОЗОЙ ЭРАСИ (кайнозой) – Ернинг геологик тарихидаги энг ѐш (65млн. йил) мезозойдан кейинги (ер тарихининг бошланишидан бешинчи) эра. Кайнозой эрасида ҳайвон, парранда турлари, кенг баргли ва ҳар хил уруғли ўсимликлар кўпайган. Кайнозой эраси палеоген, неоген ва тўртламчи даврларга бўлинади.
КАЙНОЗОЙ ЭРАТЕМАСИ – фанерозойнинг юқори эратемаси. Мезозой эраси устида ѐтади. Палеоген, неоген ва тўртламчи системаларга бўлинади.