Баъзи геологик ва геоморфологик терминларга изоҳ. А абиссаль

ЭПИГЕНЕТИК ВОДИЙЛАР – майдоннинг геологик шаклланиши тугагандан сўнг ҳосил бўлган водийлар. Майдонлар шу водийлар билан кесилган бўлади. Шунинг билан бирга қадимий ѐтқизиқлар уларни қопловчи ѐтқизиқларга нисбатан анча кучли бурмаланишга учраган бўлади.
ЭПОХА (замон) – геологик вақтнинг маълум қисмига тўғри келадиган геохронология шкаласининг бўлими, бу вақтда бўлим ѐтқизиқлари ҳосил бўлади.
ЭРА – тарихий геологияда, нисбий геохронология жадвалининг энг йирик бирлиги; Ернинг геологик ривожланиши ва унда ҳаѐт пайдо бўлиши тарихининг энг катта даврини ташкил этади. Палеозой, мезозой, кайнозой эралари умумий қабул қилинган.
ЭРАТЕМА (гуруҳ) – умумий стратиграфия шкаласининг бўлими. Эра давомида ҳосил бўлган ѐтқизиқларни бирлаштиради. Умумий қабул қилинганларидан фанерозой эратемалари: кайнозой, мезозой, палеозой ҳисобланади.
ЭРОЗИЯ (емирилиш, ювилиш) – ер юзасида тоғ жинсларини оқар сувлар таъсирида емирилиши, ювилиши. Емирилган жинслар юқоридан пастга томон оғирлик кучи ва сув таъсирида олиб кетилади, натижада водийлар юзага келади, баландликлар текислана боради. Эрозия рельеф ҳосил бўлишида муҳим омил ҳисобланади.
ЭРОЗИЯ БАЗИСИ – дарѐ ўзанининг ўйилиши вақт давомида секинлашиб, денгиз ѐки кўл сатҳи билан бараварлашадиган юза. Эрозия базиси умумий ва маҳаллий турларга бўлинади. Умумий эрозия базисининг юзаси Дунѐ океани сатҳига тўғри келади. Лекин денгиз ва океанларга қуйилмайдиган дарѐлар ўз ўзанини денгиз суви сатҳидан пастроқ қилиб ўйиши мумкин. Маҳаллий эрозия базиси ер юзининг ҳар қандай баландлигида учраши ва у доимий (океан сатҳи, сув оқиб чиқиб кетмайдиган сув ҳавзалари, масалан, Байкал, Балхаш, Каспий ва Орол денгизлари ва бошқалар) ѐки вақтинчалик бўлиши мумкин.
Ю
ЮВЕНИЛЬ (соф) – Ер қаъридан ер юзасига илк маротаба чиқиш. Масалан, ювениль сув, ювениль карбонат кислота ва шу кабилар.
ЮРА ДАВРИ – мезозой эрасининг иккинчи даври бўлиб, 69 млн. йил давомида пайдо бўлган.
ЮРА СИСТЕМАСИ (юра) – мезозойнинг пастдан иккинчи системаси.
Қ
ҚИЙШИҚ (қия) БУРМА – ўқ текислиги вертикал бўлмасдан бироз энкайган, шунингдек, бир қанотининг қиялиги иккинчисига нисбатан вертикал бўлган бурма.
ҚИЙШИҚ СБРОС – ѐки диагонал сброс бўлиб, узилма чизиғи қатламлар чўзиқлигига нисбатан маълум бурчак остида бўлади.
ҚОЗОНСИМОН СОЙЛИК – кўриниши юмалоқ ѐки юмалоққа яқин ҳавза. Ер юзасида ва сув остида қозонсимон сойликлар ажратилади. Ер юзасидаги қозонсимон сойликлар тектоник, вулқон, музлик, эол, карст, эрозия ва бошқа жараѐнлар таъсирида ҳосил бўлади.