Баъзи геологик ва геоморфологик терминларга изоҳ. А абиссаль

Н
НЕОГЕН ДАВРИ – кайнозой эрасининг пастдан иккинчи даври, 23 млн. йил давом этган. Неоген даврида Альп бурмаланиши якунланган ва Жанубий Европа, Шимолий Африка ва Марказий Осиѐда йирик тоғ тизмалари ҳосил бўлган. Шунингдек, Тинч океанининг ғарбий ва шарқий чеккаларида кучли тоғ ҳосил бўлиш жараѐнлари содир бўлган. Неоген даврида пайдо бўлган жонзотлар ва ўсимликлар оиласи ҳозир ҳам яшаб келмоқда.
НЕОГЕН СИСТЕМАСИ – кайнозой эрасининг ўрта даври. Палеоген ѐтқизиқлари устида ва тўртламчи давр тоғ жинслари остида жойлашган. Миоцен ва плиоцен бўлимларига бўлинади.
НЕОТЕКТОНИКА – тўртламчи даврдан бошланиб, ҳозиргача давом этаѐтган тектоник ҳаракатлар. Неотектоника бурмачан геосинклиналь ва платформа областларда юзага келган.
НИВАЛЬ ЖАРАЁНЛАР (нивация - қор) – қор эрозияси, яъни қор қоплаган тоғ жинсларининг музлаш ва эриш натижасида емирилиб, парчаланиши ва ҳосил бўлган маҳсулотларнинг йиғилиши.
НИВАЛЬ ИҚЛИМ – иқлимларнинг геоморфологик таснифига кўра (Пенк, 1910) қорли, совуқ иқлим бўлиб, унда қор шаклида ѐғаѐтган ѐғинлар миқдори йилнинг иссиқ фаслларидаги буғланиш миқдорига нисбатан кўп бўлади. Шу сабабли эриб улгурмаган қорлар ҳажми йил сайин ортиб, кўпайиб боради ҳамда фирн ва музга айланади.
О
ОКЕАН – Ер релъефининг жуда йирик манфий элементи, яъни сув билан тўлган тектоник ботиғи. Асосан сима (океан типидаги ер пўсти) жинсларидан таркиб топган. Океан Дунѐ океанининг бир қисми бўлиб, қуруқликлар оралиғида жойлашган, ўзига хос гидрологик режимга ва сув айланишига эга.
ОКЕАН ҚАЪРИ – Ернинг мегарелъеф элементи, Дунѐ океанининг кўп қисмини (53,7% ѐки 193,8 млн. км2) эгаллайди. Океан қаъри тоғлик, баландлик ва дўнгликлари билан қозонсимон сойликларга бўлинган.
ОКЕАН ПЛИТАЛАРИ – океан ўрталиқ тоғ тизмаси этаги билан материкларнинг сув остидаги чекка қисмлари оралиғидаги яхлит жойлар. Улар абиссаль текисликлар релъефини ишғол қилиб, 4,5-6,0 км, ер ѐриқлари зонасида эса 6-7 км чуқурликда жойлашган. Абиссаль текисликлар плита ичидаги кўтарилмаларга ва айрим доирасимон ботиқларга бўлинади.