Баъзи геологик ва геоморфологик терминларга изоҳ. А абиссаль

ЧУҚУР СУВ ОСТИ ЁТҚИЗИҚЛАРИ – океан тубининг катта қисмини қоплаб ѐтувчи чуқур сув ости денгиз ѐтқизиқлари.
Щ
ЩЧЕБЕНЬ – йирик-майда бўлакли, қиррали чақиқ тошлардан таркиб топган бўшоқ чўкинди жинс. Қирралари ўткир, силлиқланмаган. Зарралар оралиғи қум ва бошқа моддалар билан тўлган бўлади. Уларнинг катталиги 20-200 мм гача.
Э
ЭКЗОГЕН ОМИЛЛАР – бирон-бир жараѐннинг ривожланишига таъсир этувчи фаол ташқи кучлар (агентлар).
ЭЛЮВИЙ (элювий ҳосилалар) – тоғ жинсларининг нураши ва парчаланишидан ҳосил бўлган маҳсулотларнинг ўша жойнинг ўзида тўпланиши. Элювий ҳосилалар зарралари сараланмаган, қиррали, қатланмаган, сочилувчан кўринишда бўлади. Элювий ҳосилалари мусбат релъефларнинг юзасини текислаб, ўзига хос релъеф шаклларини ҳосил қилади.
ЭНДОГЕН ГЕОЛОГИК ЖАРАЁНЛАР – Ернинг ички кучлари таъсирида юзага келадиган геологик жараѐнлар.
ЭНДОГЕН ОМИЛЛАР – геологияда Ернинг ички қисмида юзага келадиган жараѐнлар билан боғлиқ бўлган омиллар.
ЭОЛ ЁТҚИЗИҚЛАР – шамол фаолияти таъсиридан, қуруқликда ҳосил бўладиган субаэраль ѐтқизиқлар. Бархан қумлари, айрим лѐсс, вулқон туфлари эол ѐтқизиқларини ташкил этади.
ЭОЛ ЛЁССИ – субаэраль шароитларда ҳосил бўлган лѐсс (қ. лѐсс).
ЭОЛ РЕЛЪЕФ ШАКЛЛАРИ – шамол фаолияти таъсирида ер юзасида ҳосил бўлган релъеф шакллари. Қум тепалари, шамол тупроқни учириб кетишидан ҳосил бўлган сойлик, ботиқ ва бошқалар киради.
ЭОН – геохронологик шкала бўлимларидан бири. Геологик вақтнинг эонотема ѐтиқизиқлари ҳосил бўладиган қисми ҳисобланади. Эон бир неча юз миллион йил давом этади.
ЭОНОТЕМА – бир неча эратема ѐтқизиқларини бирлаштирадиган умумий стратиграфик шкала бўлими. Ҳозирги вақтда қабул қилинган эонотемага фақат фанерозой киради.
ЭОЦЕН – палеоген системасининг ўрта бўлими.
ЭПЕЙРОГЕНЕЗ – Ер пўстининг катта қисмларини жуда секин ва узоқ (асрий) вертикал тебраниш жараѐни. Жараѐн таъсиридан қуруқлик ва денгизларнинг қиѐфаси ўзгаради, натижада денгиз босиб келиши, қайтиши ва эрозия базисининг ўзгариши кузатилади. Эпейрогенезда қатламларнинг ѐтиш ҳолати бузилмайди, лекин баъзан Ер пўстида йирик ѐриқлар ва сброслар ҳосил бўлиши мумкин. Океан типидаги “материкларнинг вужудга келиши” деган маънони билдиради.