Asosiy vosiтalar hisobi

Birinchi holat - ayriboshlash natijasidagi zararni ko’rsatish.
Faraz qilay-lik, korxona balans qiymati 200.000 so’m bo’lgan eski
dastgohni yangi zamonaviy-siga quyidagi shartlarda almashadi, so’m
hisobida:
Yangi dastgohning qiymati 
- 1.000.000
Ayirboshlanayotgan eski dastgohga chegirma
-
150.000
Zarur bo’lgan pul mablag’lari summasi - 850.000
Bunday holda qarama - qarshi savdodagi chegirma (150.000
so’m) eski dastgoh-ning balans qiymatidan kam (200.000 so’m).
Demak, yo’qotishlar (zarar) 50.000 so’m-ni tashkil qiladi.
Buxgalteriya yozuvlarida bu quyidagicha ko’rsatiladi.
Dt
Dastgoh (yangi)
1.000.000

---

Dt 
Jamlangan amortizatsiya
350.000
Dt 
Asosiy vositalarni ayriboshlashidan ko’rilgan zarar
50.000
Kt
Dastgoh (eski)
550.000
Kt
Pul mablag’lari
850.000
Ikkinchi holat - ayirboshlash natijasidagi zararlarni tan
olmaslik.
Oldingi misolda zararlar tan olinganida, yangi dastgoh xarid
bahosi – 1.000.000 hisobga olinib ko’rilgan zararlar 50.000 so’m
miqdorda hisoblangan edi. Zarar-larni ko’rsatish ko’zda tutilmagan
holda, yangi ob’ektning boshlangich qiymati vu-judga keladigan
zararlar summasiga ortadi. Balans qiymati eski dastgohning ba-lans
qiymatiga to’langan pul mablag’larini qo’shish yo’li bilan
hisoblanadi,so’m hisobida:
Eski uskunaning balans qiymati
200.000
Pul mablag’lari
850.000
Yangi uskunaning hisobdagi qiymati
1.050.000
Muomalalarni bunday qayd etishda zararlar ko’rsatilmaydi:
Dt
Dastgoh (yangi) 
1.050.000
Dt
Jamlangan amortizatsiya
350.000
Kt 
Dastgoh 
(
eski)
550.000
Kt
Pul mablag’lari
850.000

---

Yangi dastgohga eskirish balans qiymati – 1.050.000 so’mdan kelib
chiqqan holda hisoblanadi.
Asosiy vositani ayirboshlash jarayonida agar ayriboshlanayotgan
dastgoh uchun beriladigan chegirma uning qoldiq summasidan ortiq
bo’lsa, u holda chegirma ayirboshlashdan foyda olish mumkin. Bunda
ayirboshlanayotgan asosiy vositaning qoldiq qiymatidan unga
kilinaetgan chegirma summasi ko’p bo’lishi kerak. Buni ifodalash
uchun o’sha misoldan foydalanamiz. Faraz qilaylik, uskunani almash-
tirish sharti quyidagicha, so’m hisobida:
Yangi dastgoh qiymati
1.000.000
Ayirboshlanayotgan dastgohga chegirma
- 300.000
Zarur bo’lgan pul mablag’lari
700.000
Bu holda qarama-qarshi savdodagi chegirma (300.000) eski
dastgohning balans qiymati (200.000 so’m)dan (100.000 so’mga)
ortiq bo’lgani uchun foyda vujudga keldi. Ushbu holatni aks ettiruvchi
buxgalteriya o’tkazmasi quyidagicha bo’ladi,so’m hiso-bida: